मेषी
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मेषी, स्त्री, (मिष्यते गृह्यते असौ इति । मिष + घञ् । ङीष् ।) तिनिशवृक्षः । जटामांसी । इति राजनिर्घण्टः ॥ मेषस्त्रीजातिः । भेडी । (यथा, वाजसनेयसंहितायाम् । ३ । ५९ । “भेषजमसि भेषजं गवेऽश्वाय पुरुषाय भेषजं सुखं मेषाय मेष्यै ॥”) तत्पर्य्यायः । जालकिनी २ अविः ३ । इति त्रिकाण्डशेषः ॥ एडका ४ मेषिका ५ इति शब्दरत्नावली । क्रुररी ६ रुजा ७ अविला ८ वेणी ९ । इति हेमचन्द्रः । ४ । ३४३ । अस्या दुग्धगुणाः । मधुरत्वम् । गाढत्वम् । स्निग्ध- त्वम् । कफापहत्वम् । वातामयकरत्वम् । स्थौल्य- त्वम् । लोमशायाश्चेत् गुरुत्वम् । वृद्धिदत्वञ्च । इति राजनिर्घण्टः ॥ * ॥ अपि च । “आविकं लवणं स्वादु स्निग्धोष्णं चाश्मरी- प्रणुत् । अहृद्यं तर्पणं केश्यं शुक्रपित्तकफप्रदम् । गुरुकासेऽनिलोद्भूते केवले वानिले वरम् ॥” इति भावप्रकाशः ॥ अस्या दधिगुणाः । सुस्निग्धत्वम् । कफपित्त- करत्वम् । गुरुत्वम् । वाते रक्तवाते च पथ्य- त्वम् । शोफव्रणनाशित्वञ्च ॥ * ॥ अस्या नव- नीतगुणाः । क्लिष्टगन्धत्वम् । शीतलत्वम् । मेधा- हरत्वम् । पुष्टिदत्वम् । स्थौल्यत्वम् । मन्दाग्नि- दीपनत्वम् । सारकत्वम् । पाके हिमत्वम् । लघुत्वम् । योनिशूले कफे वाते दुर्नाम्नि च हितत्वञ्च । दुर्नाम्नि स्थाने गुदशूले इति पुस्तकान्तरे पाठः ॥ * ॥ तस्या घृतगुणाः । अतीवगौरवात् सुकुमारदेहिनां वर्ज्ज्यत्वम् । बुद्धिपाटवहरत्वम् । बलावहत्वम् । वपुषां विस्र- गन्धिकारित्वञ्च । इति राजनिर्घण्टः ॥ तन्- मांसगुणाः । यथा, भावप्रकाशे । “छागमेषवृषाश्वाद्याः ग्राम्याः प्रोक्ता मह- र्षिभिः । ग्राम्या वातहराः सर्व्वे दीपनाः कफपित्तलाः । मधुरा रसपाकाभ्यां वृंहणा बलवर्द्धनाः ॥”
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मेषी¦ स्त्री मिष--अच् गौ॰ ङीष्।
१ जटामांस्यां
२ तिनिशवृक्षेच राजनि॰। जातौ ङीष्।
३ मेषजातिस्त्रियाम्।
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मेषी f. (See. मेशी)a ewe RV. VS. Kaus3.
मेषी f. Nardostachys Jatamansi L.
मेषी f. Dalbergia Ougeinensis L.
Vedic Rituals Hindi[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मेषी स्त्री.
(मेष + ङीष्) भेंड़ी (सरस्वती के लिए बलि-पशु), मा.श्रौ.सू. 7.1.2.2। मेष्कहत (मेष्केण = वन्यपशुना हतः) वन्य-पशु द्वारा मारा गया, आप.श्रौ.सू. 1०.19.1; भा.श्रौ.सू. 1०.12.9।