रन्ध्र
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रन्ध्र नपुं।
बिलम्
समानार्थक:कुहर,सुषिर,विवर,बिल,छिद्र,निर्व्यथन,रोक,रन्ध्र,श्वभ्र,वपा,शुषि,अवधि,दर,अन्तर
1।8।2।1।4
छिद्रं निर्व्यथनं रोकं रन्ध्रं श्वभ्रं वपा शुषिः। गर्तावटौ भुवि श्वभ्रे सरन्ध्रे सुषिरं त्रिषु॥
: भूमौ_वर्तमानं_रन्ध्रम्, कृत्रिमगृहाकारगिरिविवरम्, गिरिबिलम्
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, प्राकृतिकस्थानम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रन्ध्र¦ न॰ रम--क्विप् धृ--मूल॰ क कर्म॰।
१ छिद्रे
२ दूषणे मेदि॰ज्योतिषोक्ते
३ लग्नतोऽष्टमस्थाने च।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रन्ध्र¦ n. (-न्ध्रं)
1. A hole, a fissure, a cavity, a chasm.
2. A fault, a de- fect. E. रम् to sport, aff. क्विप्, धृ to have or hold, aff. क |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रन्ध्रम् [randhram], [Uṇ.2.28]
A hole, an aperture, a cavity, an opening, a chasm, fissure; रन्ध्रोष्विवालक्ष्यनभःप्रदेशा R.13.56;15.82; नासाग्ररन्ध्रम् Māl.1.1; क्रौञ्चरन्ध्रम् Me.59.
(a) A weak or vulnerable point, assailable point; रन्ध्रोपनिपातिनो$नर्थाः Ś.6; रन्ध्रान्वेषणदक्षाणां द्विषामामिषतां ययौ R.12.11;15.17;17.61; रन्ध्रं च प्रकृतीनाम् Kau. A.1.16. (b) A defect, fault, an imperfection.
A symbolical expression for the number 'nine'. (there being nine openings in the human body).
The vulva.
N. of the 8th astrological mansion; Bri. S.
A mischief; रन्ध्रदर्शनासहैः Dk.2.7. -Comp -अन्वेषिन्, -अनुसारिन् a. searching or watching for weak points; रन्ध्रानुसारी विषमः कृतान्तः Mk.8.27. -आगतम् a disease which attacks the throat of horses; रन्ध्रागत- मथाश्वानां शिखोद्भेदश्च बर्हिणाम् Mb.12.283.54. -गुप्तिः concealing one's weak points. -प्रहारिन् a. attacking (one) in his weak points. -बभ्रुः a rat. -वंशः a hollow bamboo.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रन्ध्र n. rarely m. (prob. fr. रद्)a slit , split , opening , aperture , hole , chasm , fissure , cavity RV. etc. etc. (nine openings are reckoned in the human body See. under ख; and sometimes a tenth in the skull , as in the fontanel of an infant)
रन्ध्र n. the vulva BhP.
रन्ध्र n. a partic. part of a horse's head VarBr2S. S3is3. (See. उप-र्)
रन्ध्र n. a defect , fault , flaw , imperfection , weak part Ya1jn5. MBh. etc. (See. छिद्र)
रन्ध्र n. N. of the 8th astrological mansion VarBr2S.
रन्ध्र n. of the number " nine "(See. above ) MW.
रन्ध्र m. N. of a son of मनुभौत्यVP. ( v.l. ब्रध्न)
रन्ध्र m. the off spring of a Brahman and a मैत्रीL.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Randhra seems, in the phrase Ukṣṇo Randhra occurring in one passage of the Rigveda (viii. 7, 26), to be the name of a place, but the sense is very doubtful. In the Pañcaviṃśa Brāhmaṇa (xiii. 9, 13) Ukṣṇo randhra is the name of a man.
==Foot Notes==