रम्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

रम् (औ, उ) औरमु¦ r. 1st. cl. (रमते)
1. To sport or play.
2. To rest, to stay.
3. To be pleased.
4. To have sexual intercourse with. With अभि, To be delighted. With some prefixes this root forms an active verb, as with आङ्, उप and वि; आरमति to rest, to repose, &c.; with उप the form is optional, if the sense is intransitive, as (उपरमति or ते)
1. To stop or cease.
2. To desist from.
3. To die. Caus. (रमयति-ते) To amuse, to please.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

रम् [ram], 1 Ā. (रमते, but Paras. when preceded by वि, आ, परि and उप; रेमे, अरंस्त, अरंसीत् P. रंस्यते, रन्तुम्, रत)

To be pleased or delighted, rejoice, be gratified; रहसि रमते Māl 3.2; Ms.2.223; U.2.18.

To rejoice at, be pleased with, take delight in, be fond of (with instr. or loc.); लोलापाङ्गैर्यदि न रमसे लोचनैर्बञ्चितो$सि Me. 27; व्यजेष्ट षड्वर्गमरंस्त नीतौ Bk.1.2.

To play, sport, dally, amuse oneself with; राजप्रियाः कैरविण्यो रमन्ते मधुपैः सह Bv.1.126 (where the next meaning is also hinted); Bk.6.15,67; रंरम्यते (अतिशयेन रमते) सरस- नागरिकण नाम्ना श्रीबिह्लणेन कविना क्षितिपालपुत्री Bil. Ch.48.

To have sexual intercourse with; सा तत्पुत्रेण सह रमते H.3; विशङ्कमाना रमितं कयापि जनार्दनम् Gīt.7.

To remain, stay, pause.

To take rest, remain quiet.

To gladden, delight. -Caus. (रमयति-ते) To please, delight, satisfy. -Desid. (रिरंसते) To wish to sport &c.; Śi.15.18.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

रम् cl.1. A1. ( Dha1tup. xx , 23 ) रमते(Ved. also P. रमतिor रम्णातिpf. ररामMBh. ; रेमेBr. etc. ; aor. 3. pl. रन्तRV. ; अरंसीत्Ka1v. ; अरंस्तRV. ; रंसिषम्SV. ; fut. रन्ताGr. ; रंस्यतिBr. ; तेib. etc. ; inf. रमितुम्MBh. ; रन्तुम्ib. etc. ; रन्तोस्Br. ; ind.p. रत्वाib. ; रन्त्वाKa1v. ; -रम्यor -रत्यPa1n2. 6-4 , 38 ) , to stop , stay , make fast , calm , set at rest( P. ; esp. pres. रम्णाति) RV. VS. ; ( P. A1. )to delight , make happy , enjoy carnally MBh. Hariv. S3ukas. ; ( A1. )to stand still , rest , abide , like to stay with( loc. or dat. ) RV. etc. ; ( A1. ; P. only mc. ) to be glad or pleased , rejoice at , delight in , be fond of( loc. instr. or inf. ) RV. etc. ; to play or sport , dally , have sexual intercourse with( instr. with or without समम्, सह, साकम्or सा-र्धम्) , ChUp. MBh. etc. ; to couple(said of deer) Pa1n2. 3-1 , 26 , Va1rtt. 8 Pat. ( cf. Caus. ); to play with i.e. put to stake( instr. ) Bhat2t2. : Caus. रमयतिor रामयति( aor. अरीरमत्) , to cause to stay , stop , set at rest RV. TS. Pan5cavBr. Ka1tyS3r. ; ( रमयति, mc. also ते)to gladden , delight , please , caress , enjoy carnally MBh. Ka1v. etc. (3. sg. रमयति-तराम्, Ratna7v. iii , 9 ); to enjoy one's self , be pleased or delighted MBh. Hariv. ; मृगान् रमयति, he tells that the deer are coupling Pa1n2. 3-1 , 26 Va1rtt. 8 Pat. : Desid. in रिरंसा, सुSee. : Desid. of Caus. in रिरमयिषुSee. : Intesis. रंरम्यतेor रंरमीतिPa1n2. 7-4 , 85. [ cf. Zd. ram , Gk. ? ,? , ? ; Lith. rimti ; Goth. rimis.]