वृध्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

वृध्(उ)वृधु¦ r. 1st cl. (वर्द्धते)
1. To increase or grow.
2. The continue, to last.
3. To become joyful, to have cause for congratulation. r. 10th cl. (वर्द्धयति-ते)
1. To shine.
2. To speak.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

वृध् [vṛdh], I. 1 Ā. (but Paras. also in the second Future, Aorist and Conditional, also in the Desiderative) (वर्धते, ववृधे, अवृधत्-अवर्धिष्ट, वर्धिष्यते, वर्त्स्यति, वृद्ध; desid. विवृत्सति, or विवर्धिषते)

To grow, increase; become larger, stronger, or greater, thrive, prosper; अन्योन्यजयसंरम्भो ववृधे वादिनोरिव R.12.92;1.78; धनक्षये वर्धति जाठराग्निः Subhāṣ.; Bk.14.13;19.26; Ms.7.136.

To continue, last.

To rise, ascend.

To have cause for congratulation, usually with दिष्ट्या; दिष्ट्या धर्मपत्नी- समागमेन पुत्रमुखदर्शनेन चायुष्मान् वर्धते Ś.7. 'your honour is to be congratulated upon your union &c.' -Caus. (वर्धयति-ते, also वर्धापयति-ते)

To cause to grow, increase, augment, heighten, amplify, enhance; वर्धयन्निव तत्कूटानुद्धूतैर्धातुरेणुभिः R.4.71.

To cause to prosper or thrive, glorify, magnify, exalt; प्रजां संरक्षति नृपः सा वर्धयति पार्थिवम् H.3.3.

To congratulate, felicitate (वर्धापयति in this sense.); जयेन जयतां श्रेष्ठं वर्धयन्ति स्म राघवम्. Rām. 2.2.1; यदि को$पि त्वां सांप्रतं मदयन्तिकालमेन वर्धापयति तदा किं तस्य पारितोषिकं करोषि Māl.8. -II. 1 U. (वर्धयति-ते)

To speak.

To shine.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

वृध् cl.1 A1. ( Dha1tup. xviii , 20 ) वर्धते(Ved. and ep. also ति; pf. ववर्ध, ववृधेRV. etc. etc. [Ved. also वा-वृ; ववृधाति, धीतास्, धस्वRV. ; वावृधेतेRV. ; p. वावृधत्RV. AV. ; aor. Ved. अवृधत्, वृधातस्, धातु; p. वृधत्, धान] ; अवर्धिष्टMBh. etc. ; Prec. वर्धिषीमहिVS. ; fut. वर्धिताGr. ; वर्त्स्यतिKa1v. ; वर्धिष्यतेGr. ; inf. Ved. वृधे[" for increase " , " to make glad "] , वृधसे, वावृधध्यै; Class. वर्धितुम्; ind.p. वृद्ध्वा, or वर्धित्वाGr. ; in MBh. वृध्is sometimes confounded with 1. वृत्) , trans. P. , to increase , augment , strengthen , cause to prosper or thrive RV. AV. S3Br. MBh. ; to elevate , exalt , gladden , cheer , exhilarate ( esp. the gods , with praise or sacrifice) RV. ; (intrans. A1. ; in Ved. P. in pf. and aor. ; in Class. P. in aor. fut. and cond. ; also P. mc. in other forms) , to grow , grow up , increase , be filled or extended , become longer or stronger , thrive , prosper , succeed RV. etc. ; to rise , ascend (as the scale in ordeals) Ya1jn5. Sch. ; to be exalted or elevated , feel animated or inspired or excited by( instr. loc. gen. )or in regard to( dat. ) , become joyful , have cause for congratulation( वृधः, धत्in sacrificial formulas = " mayest thou or may he prosper " ; in later language often with दिष्ट्या) RV. etc. etc. : Caus. वर्धयति, ते(in later language also वर्धापयति; aor. Ved. अवीवृधत्, धत) , to cause to increase or grow , augment , increase , make larger or longer , heighten , strengthen , further , promote( A1. " for one's self ") RV. etc. ; to rear , cherish , foster , bring up ib. ; to elevate , raise to power , cause to prosper or thrive AV. S3Br. MBh. etc. ; to exalt , magnify , glorify ( esp. the gods) , make joyful , gladden( A1. in Ved. also = to rejoice , be joyful , take delight in [instr.] , enjoy RV. etc. ; with. or scil. दिष्ट्या)to congratulate Ka1d. ; ( cl.10. accord. to Dha1tup. xxxiii , 109 )" to speak "or" to shine "( भाषा-र्थेor भासा-र्थे): Desid. of Caus. See. विवर्धयिषु: Desid. विवर्धिषतेor विवृत्सतिGr. : Intens. वरिवृध्यते, वरिवृधीतिib.