शिंशपा

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

शिंशपा, स्त्री, वृक्षविशेषः । शिशु इति भाषा । तत्पर्य्यायः । पिच्छिला २ अगुरुः ३ कपिला ४ भस्मगर्भा ५ । इत्यमरः ॥ अगुरुशिंशपा ६ । इति भरतः ॥ कृष्णसारा ७ । इति जटाधरः ॥ पिङ्गला ८ पिच्छला ९ बीरा १० । इति रत्न- माला ॥ * ॥ यथा, -- “शिंशपा गुरुसारा च पिच्छिला गुरुशिंशपा । सा चेत् कपिलवर्णा स्याद्भस्मगर्भा निगद्यते ॥ क्वचित्तु कपिला भस्मगर्भा चागुरुशिंशपा । पिच्छिला शिंशपा युग्मपत्रिकागुरु चेत्यपि ॥” इति शब्दरत्नावली ॥ अस्या गुणाः । “शिंशपा वातनाशिनी ।” इति राजवल्लभः ॥ अपि च । “शिंशपा कटुका तिक्ता कषाया शोषकारिणी । उष्णवीर्य्या हरेन्मेदः कुष्ठचित्रवमिकृमीन् । वस्तिवद्ब्रणदाहास्रवलासागर्भपातिनी ॥” इति भावप्रकाशः ॥ (तत्काष्ठनिर्म्मितरथस्तु दृढो भवति । यथा, ऋग्- वेदे । ३ । ५३ । १९ । “अभिव्ययस्व खदिरस्य सार- मोजो धेहि स्पन्दने शिंशपायाम् ।” स्पन्दने रथस्य गमने सति शिंशपायां शिंश- पाख्यदारुनिर्म्मिते रथस्य फलके ओजो धेहि दार्ढ्यं कुरु ।” इति तद्भाष्ये सायणः ॥)

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

शिंशपा स्त्री।

शिंशपा

समानार्थक:पिच्छिल,अगुरु,शिंशपा

2।4।62।2।5

अरिष्टः सर्वतोभद्रहिङ्गुनिर्यासमालकाः॥ पिचुमन्दश्च निम्बेऽथ पिच्छिलागुरुशिंशपा।

 : शुक्लसारशिंशपा

पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, वृक्षः

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

शिंशपा¦ f. (-पा)
1. A tree, (Dalbergia Sisu.)
2. The Asoka tree. E. शीघ्र quick, or शीर्ष the head or top; पा to cherish, or पत् to fall, &c., aff. क or ड, deriv. irr.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

शिंशपा [śiṃśapā], 1 N. of a tree (शिशु); शिंशपा कटुवा तिक्ता कषाया शोषकारिणी । उष्णवीर्या हरेन्मेदः कुष्ठचित्रवमिकृमीन् Bhāva P.

The Aśoka tree; (ददर्श) क्षामां स्वविरहव्याधिं शिंशपामूल- मास्थिताम्.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

शिंशपा f. (rarely and mc. शिंशप, m. ) the tree Dalbergia Sissoo AV. etc.

शिंशपा f. the अशोकtree W.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Śiṃśapā is the name of a tree (Dalbergia Sisu) in the Rigveda and later. It is a sately and beautiful tree.