संख्या
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]Apte
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
संख्या [saṅkhyā], 2 P.
To count, enumerate, calculate, sum up; तावन्त्येव च तत्त्वानि सांख्यैः संख्यायन्ते Ś. B.
Ved. To appear along with, be connected with.
संख्या [saṅkhyā], 1 Enumeration, reckoning, calculation; संख्या- मिवैषां भ्रमरश्चकार R.16.47.
A number.
A numeral.
Sum.
Reason, understanding, intellect; उदारसंख्यैः सचिवैरसंख्यैः Bu. Ch.1.14.
Deliberation, reflection, exposition; धर्मसंख्या महाराज व्यवहार इतीष्यते Mb.12.121. 9.
Manner.
War, battle; संख्यासमयविस्तीर्णमभि- जातोद्भवं बहु Mb.12.98.21.
Appellation, name; ततो द्वापरसंख्या सा युगस्य समजायत Rām.7.74.22 (com. द्वापर- संख्या द्वापर इति नाम । पृषोदरादित्वात् साधुः ।).
(In geom). A gnomon. -Comp. -अतिग, -अतीत a. beyond number, innumerable, countless. -पदम् a numeral. -परित्यक्तa. innumerable. -मात्रम् mere numeration. -वाचक a. expressive of number. (-कः) a numeral. -विधानम् the making of a calculation. -शब्दः a numeral.-समापनः an epithet of Śiva.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
संख्या/ सं- P. -ख्याति, to reckon or count , up , sum up , enumerate , calculate S3Br. Mn. MBh. etc. ; to estimate by( instr. ) MBh. ; A1. (only aor. सं-अख्यत)to appear along with , be connected with , belong to( instr. ) RV. VS. : Caus. -ख्यापयति, to cause to be looked at or observed by( instr. ) TS. S3Br.
संख्या/ सं-ख्या f. See. below
संख्या/ सं-ख्या f. reckoning or summing up , numeration , calculation( ifc. = " numbered or reckoned among ") R. Ragh. Ra1jat.
संख्या/ सं-ख्या f. a number , sum , total( ifc. " amounting to ") S3Br. etc.
संख्या/ सं-ख्या f. a numeral Pra1t. Pa1n2. etc.
संख्या/ सं-ख्या f. (in gram.) number (as expressed by case terminations or personal -tterminations) Ka1s3. on Pa1n2. 2-3 , 1
संख्या/ सं-ख्या f. deliberation , reasoning , reflection , reason , intellect MBh. Ka1v.
संख्या/ सं-ख्या f. name , appellation(= आख्या) R.
संख्या/ सं-ख्या f. a partic. high number Buddh.
संख्या/ सं-ख्या f. manner MW.
संख्या/ सं-ख्या f. (in geom. ) a gnomon (for ascertaining the points of the compass) , Ra1mRa1s.
Purana Encyclopedia
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
SAṀKHYĀ : In ancient India digits up to 19 were in vogue. Bhāskarācārya the great mathematician, has in his work, “Līlāvatī”, given the following names to the nineteen digits. 1 Ekam 10 Daśam 100 Śatam 1000 Sahasram 10000 Ayutam 100000 Lakṣam 1000000 Prayutam 10000000 Koṭi 100000000 Arbudam 1000000000 Abjam 10000000000 Kharvam 10000000000000 Trikharvam 1000000000000 Mahāpadmam 1000000000000 Śaṅku 1000000000 Jaladhi 100000000000000 Antyam 1000000000000000 Madhyam 100000000000000000 Parārdham 1000000000000000000 Daśaparārdham.
_______________________________
*7th word in left half of page 680 (+offset) in original book.