संवर्त
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
संवर्त पुं।
प्रलयः
समानार्थक:संवर्त,प्रलय,कल्प,क्षय,कल्पान्त
1।4।22।2।1
मन्वन्तरं तु दिव्यानां युगानामेकसप्ततिः। संवर्तः प्रलयः कल्पः क्षयः कल्पान्त इत्यपि॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, कालः
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
संवर्तः [saṃvartḥ], 1 Turning towards.
Dissolution, destruction; संवर्ताग्निः संदिधुक्षुर्यथैव Abhiṣeka 1.13.
The periodical destruction of the world; संवर्तप्रकटविवर्तसप्तपाथोनाथोर्मि- व्यतिकरविभ्रमप्रचण्डः Mv.6.26.
A cloud.
A cloud of a particular class (abounding in water).
N. of one of the seven clouds that rise at the dissolution of the world; तुल्याः संवर्तकाभ्रैः पिदधति गगनं पङ्क्तयः पक्षतीनाम् Nāg. 4.22.
A year.
A collection, multitude.
Contraction; पर्यायात् क्षणदृष्टनष्टककुभः संवर्तविस्तारयोः Mv.5.1.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
संवर्त/ सं-वर्त तकetc. See. under सं-वृत्.
संवर्त/ सं-वर्त m. meeting , encountering (an enemy) MBh.
संवर्त/ सं-वर्त m. rolling up , destruction , ( esp. ) the periodical destruction or dissolution of the world MBh. R. BhP.
संवर्त/ सं-वर्त m. a partic. cosmic period or कल्प(See. ) Cat.
संवर्त/ सं-वर्त m. anything rolled or kneaded , a lump or ball (of cake) Kaus3.
संवर्त/ सं-वर्त m. a young rolled-up leaf A1pGr2.
संवर्त/ सं-वर्त m. a dense mass (of people) Ma1lati1m.
संवर्त/ सं-वर्त m. a rain-cloud R. Hariv.
संवर्त/ सं-वर्त m. a partic. kind of cloud (abounding in water and so distinct from the आ-वर्तwhich has no water ; See. द्रोण, पुष्कलो-वर्तक) L.
संवर्त/ सं-वर्त m. N. of one of the 7 clouds at the dissolution of the universe(See. भीमनाद) Cat.
संवर्त/ सं-वर्त m. a year L.
संवर्त/ सं-वर्त m. a partic. mythical weapon Hariv. R.
संवर्त/ सं-वर्त m. a partic. comet VarBr2S.
संवर्त/ सं-वर्त m. a partic. conjunction of planets ib.
संवर्त/ सं-वर्त m. Terminalia Bellerica L.
संवर्त/ सं-वर्त m. Cicer Arietinum L.
संवर्त/ सं-वर्त m. N. of a मुनिand legislator(See. -स्मॄतिand बृहत्-संव्) Ya1jn5.
संवर्त/ सं-वर्त m. of an अङ्गिरस(and author of RV. x , 172 ) AitBr. etc.
संवर्त/ सं-वर्त n. du. (with इन्द्रस्य)N. of two सामन्s A1rshBr. (perhaps w.r. for सां-व्See. )
Purana Encyclopedia[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
SAṀVARTA : Son of Aṅgiras.
1) General. Aṅgiras had eight sons called Bṛhaspati, Utathya, Saṁvarta, Payasya, Śānti, Ghora, Virūpa and Sudhanvā. (Anuśāsana Parva, Chapter 85, Verse 30). Saṁvarta was the third among the sons and he lived on inimical terms with his eldest brother Bṛhaspati. When once Bṛhaspati forsook king Marutta it was Saṁvarta, who managed for the king his yajña. (Śānti Parva, Chapter 29, Verse 20).
2) Other information.
(i) Saṁvarta is a member of Indra's court. (Sabhā Parva, Chapter 7, Verse 19).
(ii) He lives in Brahmā's court and worships him. (Sabhā Parva, Chapter 11, Verse 12).
(iii) He once got conducted at Plakṣāvataraṇa tīrtha for King Marutta a yajña. (Vana Parva, Chapter 129, Verse 13).
(iv) Saṁvarta and Bṛhaspati disliked each other. (Droṇa Parva, Chapter 55, Verse 38; Śānti Parva, Chapter 29, Verse 29).
(v) He was one of those who visited Bhīṣma on his bed of arrows. (Śānti Parva, Chapter 47, Verse 9).
(vi) It was he, who recited the praises of Śiva to king Marutta so that the latter got gold. (M.B. Southern text, Aśvamedha Parva, Chapter 8).
(vii) Once he paralysed Indra's Vajrāyudha. (Aśva- medha Parva, Chapter 10, Verse 17).
(viii) It was he, who invited and got down Indra to the yajña conducted by Marutta. (Aśvamedha Parva, Chapter 10, Verse 25).
_______________________________
*1st word in right half of page 681 (+offset) in original book.