सामग्री पर जाएँ

सद्

विकिशब्दकोशः तः

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

[सम्पाद्यताम्]

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


सद् [sad], 1 P. (6 P. also according to some) (सीदति, सन्न; the स् of सद् is changed to ष् after any preposition ending in इ or उ except प्रति)

To sit down, recline, lie, lie down, rest, settle; अमदाः सेदुरेकस्मिन् नितम्बे निखिला गिरेः Bk.7.58.

To sink down, plunge into; सीदन्ति च तदा यक्षाः कूला इव जलेन ह Rām.7.14.18; तेन त्वं विदुषां मध्ये पङ्के गौरिव सीदसि H. Pr.24.; where the word has sense 4 also).

To live, remain, reside, dwell.

To be dejected or low-spirited, despond, despair, sink into despondency; दृष्ट्वैव सागरं वीक्ष्य सीदन्तीं कपिवाहिनीम् Rām.7.35.4; नाथ हरे जय नाथ हरे सीदति राधा वासगृहे Gīt. 6.

To decay, perish, go to ruin, waste away, be destroyed; विपन्नायां नीतौ सकलमवशं सीदति जगत् H.2.77; तं सन्नशत्रुं ददृशुः स्वयोधाः R.7.64; H.2.13.

To be in distress, be pained or afflicted, be helpless; सीदता- मनुभवन्निवार्थिनां वेद यत्प्रणयभङ्गवेदनाम् Ki.13.6; Ms.8.21.

To be impeded or hindered; धर्मे सीदति सत्वरः Ms. 9.94.

To be languid, be wearied or fatigued, droop, sink; सीदति मे हृदयम् K,; सीदन्ति मम गात्राणि Bg.1.29.

To go, -Caus. (सादयति-ते)

To cause to sit down, rest.

To throw or cast down, place, put.

To weary, exhaust.

To cause to perish, destroy; बहुसमरनयज्ञः सादयिष्यन्नरातिम्. -Desid. (सिषत्सति) To wish to sit &c.

सद् [sad], f. An assembly; पृष्टः प्राह तमाभाष्य शृण्वत्यास्तत्सदः कथाः Bhāg.7.1.21.

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।


सद् in comp. for सत्.

सद् cl.1. or cl.6. P. ( Dha1tup. xx , 24 and xxvii 133 ) सीदति( ep. also ते; Ved. सदतिor सीदति, ते; pf. ससाद, ससत्थ, सेदुस्, सेदिरेRV. ; सीदतुस्MBh. ; ससद्यात्. AV. ; aor. असदत्[ cf. pres. स्तेम्] Gr. ; 2. 3. sg. सत्सि, सत्सत्RV. ; असादीत्TA1r. ; fut. सत्ताGr. ; सत्स्यतिBr. ; सीदिष्यतिPur. ; inf. सदेRV. ; सत्तुम्Br. ; सीदितुम्MBh. ; ind.p. -सद्य, -सदम्RV. ; -सादम्Br. ) , to sit down ( esp. at a sacrifice) , sit upon or in or at( acc. or loc. ) RV. AV. VS. S3Br. ; to sit down before , besiege , lie in wait for , watch( acc. ) RV. AitBr. ; to sink down , sink into despondency or distress , become faint or wearied or dejected or low-spirited , despond , despair , pine or waste away , perish Mn. MBh. etc. : Pass. सद्यते( aor. असादि, सादिRV. ) : Caus. सादयति, ते( aor. असीषदत्) , to cause to sit down or be seated , place down , put upon or in( loc. ) RV. etc. ; to put in distress , afflict , weary , exhaust , ruin , destroy MBh. Ka1v. etc. : Desid. सिषत्सतिGr. : Intens. सासद्यते( Gr. also सासत्ति) , to sit down in an indecent posture Bhat2t2. [ cf. Gk. ? for ? ; Lat. sidere , sedere ; Lith. se4sti , sede4ti ; Slav. se8sti ; Goth. sitan ; Germ. sitzen ; Angl.Sax. sittan ; Eng. sit.]

सद् mfn. (mostly ifc. ; for 1. See. p. 1137 , col. 1) sitting or dwelling in(See. अद्म-, अन्तरिक्ष-, अप्सु-सद्etc. )

सद् m. covering (the female) AV.

"https://sa.wiktionary.org/w/index.php?title=सद्&oldid=505299" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्