सुकुमार
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुकुमारः, त्रि, (सुष्ठु कुमारयत्यनेनेति । सु + कुमारत् क केलौ + घञ् ।) कोमलः । इत्य- मरः । ३ । १ । ७८ ॥ (यथा, महाभारते । १ । १५४ । १४ । “सुभ्रूनासाक्षिकेशान्तं सुकुमारनखत्वचम् ॥”) पुं, उत्तमबालकश्च ॥
सुकुमारः, पुं, (सु + कुमारत् क केलौ + अच् । घञ् वा ।) पुण्ड्रेक्षुः । इति मेदिनी ॥ वन- चम्पकः । क्षवः । श्यामाकः । इति राज- निघण्टः ॥ दैत्यविशेषः । इति केचित् ॥ (मोदकौ- षधविशेषः । यथा, -- “त्रिवृदर्द्धं पलं चूर्णं सिताक्षौद्रं पलं पलम् । एलात्वङ्मरिचानाञ्च निष्कं प्रति विमिश्रयेत् ॥ किञ्चिन्मृद्वग्निना तप्तं कर्षद्वयञ्च भक्षयेत् । विरेकः सुकुमाराणां रक्तपित्तनिलापहः ॥” इति सुकुमारमोदकः । इति वैद्यकपत्रीसंग्रहः ॥)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुकुमार वि।
कोमलम्
समानार्थक:सुकुमार,कोमल,मृदुल,मृदु
3।1।78।1।2
नूत्नश्च सुकुमारं तु कोमलं मृदुलम्मृदु। अन्वगन्वक्षमनुगेऽनुपदं क्लीबमव्ययम्.।
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुकुमार¦ mfn. (-रः-रा or -री-रं)
1. Soft, smooth, tender.
2. Youthful, young. m. (-रः)
1. A variety of the sugar-cane.
2. A sort of the grain, (Panicum colonum, &c.)
3. A wild kind of Champaka.
4. The name of a Daitya.
5. A beautiful young man. f. (-रा)
1. Double jasmine.
2. Great-flowered jasmine.
3. The plantain.
4. The name of a river. E. सु very, exceedingly, कुमार soft, young.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुकुमार/ सु--कुमार mf( ई)n. very tender or delicate MBh. R. etc.
सुकुमार/ सु--कुमार m. a delicate youth ib.
सुकुमार/ सु--कुमार m. tenderness L.
सुकुमार/ सु--कुमार m. sugar-cane and various other plants (Jonesia Asoka ; the wild Campaka ; Panicum Frumentaceum etc. ) L.
सुकुमार/ सु--कुमार m. N. of a serpent-demon MBh.
सुकुमार/ सु--कुमार m. of a दैत्यL.
सुकुमार/ सु--कुमार m. of various kings MBh. Hariv. Pur.
सुकुमार/ सु--कुमार m. of a poet Cat.
सुकुमार/ सु--कुमार m. of a वर्षMBh. Ma1rkP.
सुकुमार/ सु--कुमार m. Musa Sapientum L.
सुकुमार/ सु--कुमार m. Hibiscus Rosa Sinensis L.
सुकुमार/ सु--कुमार m. Trigonella Corniculata L.
सुकुमार/ सु--कुमार m. N. of a river MW.
सुकुमार/ सु--कुमार m. N. of a river MBh. VP.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
(I)--King: a son of धृष्टकेतु and father of वीतिहोत्र. भा. IX. १७. 9.
(II)--a son of Havya: after him सुकुमार vars2a. Br. II. १४. १७-19; वा. ३३. १६.
(III)--a son of Suvibhu and father of धृष्टकेतु. Br. III. ६७. ७६; वा. ९२. ७१; Vi. IV. 8. २०.
(IV)--a son of Bhavya of शाकद्वीप. Vi. II. 4. ६०.
Purana Encyclopedia
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Sukumāra : m.: A mythical serpent.
Born in the kula of Takṣaka, listed by Sūta among those who were offered in the snake sacrifice of Janamejaya 1. 52. 8, 7, 9.
_______________________________
*1st word in right half of page p66_mci (+offset) in original book.
Sukumāra : m. (sg.): Name of a Varṣa.
One of the Varṣas of the Śākadvīpa; it lay beyond the Jaladhāra mountain (jaladhārāt paro rājan sukumāra iti smṛtaḥ) 6. 12. 23.
_______________________________
*1st word in left half of page p910_mci (+offset) in original book.
Mahabharata Cultural Index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Sukumāra : m.: A mythical serpent.
Born in the kula of Takṣaka, listed by Sūta among those who were offered in the snake sacrifice of Janamejaya 1. 52. 8, 7, 9.
_______________________________
*1st word in right half of page p66_mci (+offset) in original book.
Sukumāra : m. (sg.): Name of a Varṣa.
One of the Varṣas of the Śākadvīpa; it lay beyond the Jaladhāra mountain (jaladhārāt paro rājan sukumāra iti smṛtaḥ) 6. 12. 23.
_______________________________
*1st word in left half of page p910_mci (+offset) in original book.