सुधा
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा, स्त्री, (सुखेन धीयते पीयते इति । धेट पाने + “आतश्चोपसर्गे ।” ३ । ३ । १०६ । इत्यङ् । टाप् ।) अमृतम् । इत्यमरः । १ । १ । ५१ ॥ (यथा, रामायणे । २ । ६१ । १३ । “न पश्चात्तेऽपि मन्यन्तेसुधामपि सुरोपमाः ॥” लेपनम् । (यथा, माघे । १२ । ६२ । “सेनासुधाक्षालितसौधसम्पदां पुरां बहूनां परभागमाप सा ॥”) मूर्व्वी । स्नुंही । (यथा, -- “सेहुण्डः सिंहतुण्डः स्याद्वज्री वज्रद्रुमोऽपि च सुधा समन्तदुग्धा च स्नु क्स्त्रियां स्यात् स्नुही गुडा ॥” इति भावप्रकाशस्य पूर्व्वखण्डे प्रथमे भागे ॥) गङ्गा । इष्टका । इति मेदिनी ॥ विद्युत् । रसः तोयम् । (यथा, -- “रसायनमिवर्षीणां देवनामामृतं यथा । सुधेवोत्तमनागानां भैषज्यमिदमस्तु ते ॥” इति सुश्रुते सूत्रस्थाने ४३ अध्यायः ॥) धात्री । इति नानार्थध्वनिमञ्जरी ॥ हरितकी मधु । इति शब्दचन्द्रिका ॥ शालपर्णी । इति राजनिर्घण्टः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा स्त्री।
अमृतम्
समानार्थक:पीयूष,अमृत,सुधा
1।1।48।2।5
व्योमयानं विमानोऽस्त्री नारदाद्याः सुरर्षयः। स्यात्सुधर्मा देवसभा पीयूषममृतं सुधा॥
सम्बन्धि1 : देवः
पदार्थ-विभागः : खाद्यम्,पानीयम्,अलौकिकपानीयम्
सुधा स्त्री।
लेपः
समानार्थक:सुधा
3।3।102।1।2
वधूर्जाया स्नुषा स्त्री च सुधा लेपोऽमृतं स्नुही। सन्धा प्रतिज्ञा मर्यादा श्रद्धासम्प्रत्ययः स्पृहा॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्
सुधा स्त्री।
सीहुण्डः
समानार्थक:सीहुण्ड,वज्रद्रु,स्नुक्,स्नुही,गुडा,समन्तदुग्धा,सुधा
3।3।102।1।2
वधूर्जाया स्नुषा स्त्री च सुधा लेपोऽमृतं स्नुही। सन्धा प्रतिज्ञा मर्यादा श्रद्धासम्प्रत्ययः स्पृहा॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, ओषधिः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा¦ स्त्री सुष्ठु धीयते पीयते अर्प्यते या धे धा--वा क।
१ अमृते अमरः
२ लेपनद्रव्ये (कणीचुन)
३ मूर्वायाम्[Page5313-a+ 38]
४ स्नु ह्यां
५ गङ्गायाम्
६ इष्टकायां मेदि॰
७ विद्युति
८ रसे
९ जले
१० धात्र्याम् नानार्थको॰
११ हरीतक्याम्
१२ मधुनिशब्दच॰
१३ शालपर्ण्याञ्च राजनि॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा¦ f. (-धा)
1. Nectar, the beverage of immortality and sustenance of the gods.
2. The nectar or honey of flowers.
3. Juice.
4. Plaster, mortar.
5. A brick.
6. The Ganges.
7. Water.
8. Lightning.
9. The milk-hedge plant, (Euphorbia antiquorum, &c.)
10. A plant, (Aletris Hyacinthoides.)
11. Emblic myrobalan.
12. Yellow myro- balan. E. सु pleasure, धे to drink, or धा the have, to support, (life,) अङ् and टाप् affs.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा [sudhā], [सुष्ठु धीयते, पीयते धे-धा वा क Tv.]
The beverage of the gods, nectar, ambrosia; निपीय यस्य क्षितिरक्षणः कथां तथाद्रियन्ते न बुधाः सुधामपि N.1.1.
The nectar or honey of flowers.
Juice.
Water.
N. of the Ganges.
White-wash, plaster, mortar; कैलासगिरिणेव सुधासितेन प्राकारेण परिगता K.; कालान्तरश्यामसुधेषु नक्तम् R.16. 18.
A brick.
Lightning.
The milk-hedge plant.
Emblic myrobalan.
Yellow myrobalan.
Comp. अंशुः the moon.
camphor. ˚रत्नम् a pearl.-अङ्गः, -आकारः, -आधारः, -आवासः the moon. -उद्भवः N. of Dhanvantari. -कण्ठः the cuckoo. -कारः the plasterer, white-washer; सूपकाराः सुधाकारा वंशचर्मकृतस्तथा (प्रतस्थिरे) Rām.2.8.3. -क्षालित a. white-washed.-जीविन् m. a plasterer, bricklayer.
द्रवः a nectarlike fluid.
white-wash, plaster. -धवलित a. plastered, white-washed.
निधिः the moon.
camphor. -पाणिः an epithet of Dhanvantari, the physician of the gods.-भवनम् a stuccoed house. -भित्तिः f.
a plastered wall.
a brick-wall.
the fifth Muhūrta or hour afternoon.-भुज् m. a god, deity. -भूबिम्बम् the lunar orb; अस्या मुखेन्दावधरः सुधाभूबिम्बस्य युक्तः प्रतिबिम्ब एषः N.7.38.
भृतिः the moon.
a sacrifice, an oblation.
मयम् a brick or stone building.
a royal palace.
मोदकः camphor.
a kind of sugar; L. D. B.
bamboo manna. ˚जः a kind of sugar prepared from it.-योनिः the moon. -वर्षः a shower of nectar. -वर्षिन् m.
an epithet of Brahman.
the moon.
वासः the moon.
camphor. -वासा a kind of cucumber. -शर्करः a lime-stone. -सित a.
white as mortar.
bright as nectar.
bound by nectar; जगतीशरणे युक्तो हरिकान्तः सुधासितः Ki.15.45 (where it has senses 1 and 2 also).
सूतिः the moon.
a sacrifice.
a lotus. -स्यन्दिन् a. ambrosial, flowing with nectar; नेतुं वाञ्छति यः खलान् पथि सतां सूक्तैः सुधास्यन्दिभिः Bh.2.6. -स्रवा uvula or soft palate. -हरः, -हृत् an epithet of Garuḍa; see गरुड.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
सुधा/ सु--धा f. (1. धा; for 2. सु-धाetc. See. s.v. )welfare , ease , comfort AV. AitBr.
सुधा/ सु-धा f. (fr. 5. सु-धे; for 1. सु-धा, " welfare " See. col. 2) " good drink " , the beverage of the gods , nectar(See. 2. धातु, p.514) MBh. Ka1v. etc.
सुधा/ सु-धा f. the nectar or honey of flowers L.
सुधा/ सु-धा f. juice , water L.
सुधा/ सु-धा f. milk (also pl. ) VarBr2S. Pan5car.
सुधा/ सु-धा f. white wash , plaster , mortar , cement MBh. R. etc.
सुधा/ सु-धा f. a brick L.
सुधा/ सु-धा f. lightning L.
सुधा/ सु-धा f. the earth Gal.
सुधा/ सु-धा f. Euphorbia Antiquorum or another species Car.
सुधा/ सु-धा f. Sanseviera Roxburghiana L.
सुधा/ सु-धा f. Glycine Debilis L.
सुधा/ सु-धा f. Emblica or yellow Myrobalan L.
सुधा/ सु-धा f. a kind of metre Ked.
सुधा/ सु-धा f. N. of the , wife of a रुद्रBhP.
सुधा/ सु-धा f. of the Ganges L.
सुधा/ सु-धा f. N. of various works.