सुरथ

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सुरथः, पुं, चन्द्रवंशीयचैत्रराजपुत्त्रः । यथा, -- श्रीनारायण उवाच । “अत्रिश्च ब्रह्मणः पुत्त्रस्तस्य पुत्त्रो निशाकरः । स च कृत्वा राजसूयं द्विजराजो बभूव ह ॥ गुरुपत्न्याञ्च तारायां तद्बु भूव बुधः सुतः । बुधपुत्त्रश्च चैत्त्रश्च तत्पुत्त्रः सुरथश्च सः ॥” इति ब्रह्मवैवर्त्ते प्रकृतिखण्डे । ५८ । ४ -- ५ ॥ सच स्वारोचिषमन्वन्तरे कोलापुर्य्यधिपतिः । तेनादौ पृथिव्यां दुर्गापूजा कृता । तत्प्रसादेन च असौ सावर्णिर्नाम मनुर्जातः । यथा, -- “कालान्तरे पूजिता सा सुरथेन महात्मना । राज्ञा मेधसशिष्येण मृण्मय्याञ्च सरित्तटे ॥ मेषादिभिश्च महिषैः कृष्णसारैश्च गण्डकैः । छागैर्मोनैश्च कुष्माण्डैः पक्षिभिर्बलिभिर्म्भुने ॥ वेदोक्तानि च दत्त्वैव उपचाराणि षोडश । धृत्वा च कवचं ध्यात्वा संपूज्य च विधानतः ॥ राजा कृत्वा परीहारं वरं प्राप यथेप्सितम् । मुक्तिं संप्राप वैश्यश्च संपूज्य च सरित्तटे ॥ तुष्टाव राजा वैश्यश्च साश्रुनेत्रः पुटाञ्जलिः । विससर्ज मृण्मयीं तां गभीरे निर्म्मले जले ॥ तृण्मयीं मृण्मयीं दृष्ट्वा जलधौतां नराधिपः । रुरोद तत्र वैश्यश्च ततः स्थानान्तरं ययौ ॥ त्यक्त्वा देहञ्च वैश्यश्च पुष्करे दुष्करं तपः । कृत्वा जगाम गोलोकं दुर्गादेवीवरेण च ॥ राजा ययौ स्वराज्यञ्च पूज्यो निष्कण्टकं बली भोगञ्च बुभुजे भूपः षष्टिवर्षसहस्रकम् ॥ भार्य्यां स्वराज्यं संन्यस्य पुत्त्रे स कालयोगतः । मनुर्बभूव सावर्णिस्तप्त्वा च पुष्करे तपः ॥” इति ब्रह्मवैवर्त्ते प्रकृतिखण्डे ५४ अध्यायः ॥ * ॥ विस्तारस्तु दुर्गाशब्दे द्रष्टव्यः ॥

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सुरथ¦ पु॰ सुष्ठु रथोऽस्य। चन्द्रवंश्ये नृपभेदे
“मरथो नामराजाऽभूत्” देवीमा॰।

२ सुन्दररथयुक्ते त्रि॰।

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सुरथ/ सु--रथ mfn. having a good chariot , a -ggood charioteer RV.

सुरथ/ सु--रथ mfn. yoked to a -ggood chariot (as horses) ib.

सुरथ/ सु--रथ mfn. consisting in -ggood -chchariot (as wealth) ib.

सुरथ/ सु--रथ m. a good chariot MBh.

सुरथ/ सु--रथ m. " having a good chariot " , N. of various kings , ( e.g. )of the father of कोटिका-स्यMBh.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of द्रु-पदib.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of जयद्रथib.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of सु-देवR.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of जनम्-एजयHariv.

सुरथ/ सु--रथ m. a son of अधिरथCat.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of जह्नुVP.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of कुण्डकib.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of रणकBhP.

सुरथ/ सु--रथ m. of a son of चैत्रBrahmaP.

सुरथ/ सु--रथ m. of a river Ma1rkP.

सुरथ/ सु--रथ n. N. of a वर्षin कुश-द्वीपMa1rkP.

Purana index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

(I)--the son of रणक and father of Sumitra. भा. IX. १२. १५.

(II)--a son of Janhu and father of विदूरथ. भा. IX. २२. 9-१०; M. ५०. ३४; वा. ९९. २३०; Vi. IV. २०. 2-3. [page३-658+ २९]

(III)--a son of Kulaka. M. २७१. १३; वा. ९९. २३०.

(IV)--a son of Janamejaya. वा. ९९. २२९.

(V)--a son of कुण्डक and father of Sumitra. Vi. IV. २२. 9-१०.

Purana Encyclopedia

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

SURATHA I : A king in ancient India. (See under Samādhi Cheṭṭiyār).


_______________________________
*8th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA II : A king of the Puru dynasty. Suratha was one of the sons of Jahnu, the other sons being Śrutasena, Ugrasena and Bhīmasena. (Agni Purāṇa, Chapter 278).


_______________________________
*9th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA III : One of the two sons of Janamejaya, the other one being Mahimān. Suratha had a son called Viḍūratha. (Agni Purāṇa, Chapter 278).


_______________________________
*10th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA IV : Husband of Citrāṅgadā, daughter of Viśvakarman. See under Viśvakarmā, Para 2.


_______________________________
*11th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA V : A king born from an aspect of asura called Krodhavaśa. (Ādi Parva, Chapter 67, Verse 62).


_______________________________
*12th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA VI : Father of King Koṭikāsya of Śibideśa. (Vana Parva, Chapter 265, Verse 6).


_______________________________
*13th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA VII : A king of Trigarta. He was a depend- ant of Jayadratha. In the battle that followed Jayadratha's abduction of Draupadī, Suratha was killed. (Vana Parva, Chapter 271, Verse 18)


_______________________________
*14th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA VIII : A warrior who fought against the Pāṇḍavas in the great war. (Droṇa Parva, Chapter 18, Verse 20).


_______________________________
*15th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA IX : A son of Drupada. He was killed by Aśvatthāmā in the great war. (Droṇa Parva, Chapter 156, Verse 180).


_______________________________
*16th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA X : A Pāñcāla mahāratha who fought on the Pāṇḍava side in the great war. He was killed in battle by Aśvatthāmā. (Śalya Parva, Chapter 14, Verse 37).


_______________________________
*17th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA XI : Son of Jayadratha by his wife Duśśalā. Jayadratha was killed by Arjuna. When Suratha got the news that Arjuna, leading the yājñic horse had reached Sindhudeśa, he ended his life in great fright. (Aśvamedha Parva, Chapter 78, Verse 28).


_______________________________
*18th word in right half of page 768 (+offset) in original book.

SURATHA XII : A king who ruled over Kuṇḍalanaga- rī. He captured Śrī Rāma's yājñic horse and also took Hanūmān, Sugrīva etc. prisoners. At last Śrī Rāma himself appeared on the scene, defeated Suratha and released the captives: (Padma Purāṇa, Pātāla Khaṇḍa, 49, 52).


_______________________________
*1st word in left half of page 769 (+offset) in original book.