सृप्

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सृप् (लृ) सृपॢ¦ r. 1st. cl. (सर्पति)
1. To go, to move.
2. To creep, to crawl. With अप,
1. To go from, to depart.
2. To deviate from.
3. To espy. With उप,
1. To go near.
2. To undergo.
3. To go forth.
4. To move. With अनु, To approach. With उद्, To rise, to overflow. With परि, To move to and fro. With प्र,
1. To proceed, to come forth.
2. To prevail, to spread. With वि,
1. To sneak about, to fly about.
2. To march, to proceed.
3. To spread.
4. To fall, to flow.
5. To disperse.
6. To wind.
7. To run away. With सम्,
1. To flow.
2. To glide.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सृप् [sṛp], 1 P. (सर्पति, सृप्त; desid. सिसृप्सति)

To creep, crawl, glide gently; सर्पन्तीत्येवमाससृपुस्ते ह Ch. Up.1.12. 4.

To go, move; हृदयादिव सृप्तो हृदयादिव निर्मितः Bṛi. Up.3.9.22.

To spread; सर्पन्महाधूम इवाद्रिवह्निः Ki.17.2.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सृप् cl.1 P. ( Dha1tup. xxiii , 14 ) सर्पति( ep. and mc. also ते; p. सर्पत्[see s.v. ] and सर्पमाण; pf. ससर्प[1. du. ससृपिव] Br. ; aor. असृपत्AV. Br. ; असृप्तBr. etc. ; असार्प्सीत्or अस्राप्सीत्Gr. ; fut. सर्प्ताor स्रप्ताib. ; सर्प्स्यतिBr. ; स्रप्स्यतिib. etc. ; inf. सर्पितुम्MBh. etc. ; सर्प्तुम्or स्रप्तुम्Gr. ; -सृपस्Br. ; ind.p. सृप्त्वाib. ; -सृप्यAV. etc. ; -सर्पम्Br. etc. ) , to creep , crawl , glide , slink , move gently or cautiously( सर्पत, " depart! " Ra1jat. ) RV. etc. ; to slip into( acc. ) AitBr. ; (in ritual)to glide noiselessly and with bended body and hand in hand( esp. from the सदस्to the बहिष्-पवमान) Br. S3rS. ChUp. : Pass. सृप्यते( aor. असर्पि) , to be crept etc. MBh. etc. : Caus. सर्पयति( aor. असीसृपत्or अससर्पत्) , to cause to creep etc. (See. अव-, अनु-प्र-, वि-सृप्): Desid. सिसृप्सति(See. उत्-सृप्): Intens. सरीसृप्यते( AitA1r. ) , सरीसर्प्ति, p. सरीसृपत्( BhP. ) , to creep along or hither and thither , glide about etc. [ cf. Gk. ? ; Lat. सेर्पेरे; See. also सर्प.]