स्पृश्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्पृश्¦ r. 6th cl. (स्पृशति)
1. To touch, to take with the hand.
2. To cleave to, to cling to.
3. To came in contact with.
4. To act upon, to affect.
5. To accept.
6. To reach, to attain.
7. To sprinkle, to wash. With उप,
1. To tread upon.
2. To bathe, to sip water, &c.
3. To touch. With अप, To rinse one's mouth. With परि, To touch. With सम्
1. To touch.
2. To sprinkle with water.
स्पृश्¦ mfn. (-स्पृक्) Who or what touches. E. स्पृश् to touch, क्विप् aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्पृश् [spṛś], 6 P. (स्पृशति, पस्पर्श, अस्पृक्षत्-अस्पार्क्षीत्-अस्प्राक्षीत्, स्प्रक्ष्यति-स्पर्क्ष्यति, स्पर्ष्टु-स्प्रष्टुम्, स्पृष्ट)
To touch; स्पृशन्नपि गजो हन्ति H.3.14; कर्णे परं स्पृशति हन्ति परं समूलम् Pt.1.34.
To lay the hand on, stroke gently with, touch; हस्तेन पस्पर्श तदङ्गमिन्द्रः Ku.3.22.
To adhere or cling to, come in contact with.
To wash or sprinkle with water; खानि चैव स्पृशेदद्भिरात्मानं शिर एव च Ms. 2.6.
To go to, reach; अस्यापि द्यां स्पृशति वशिनश्चारणद्वन्द्वगीतः Ś.2 15; R.3.43.
To attain to, obtain, reach a particular state; महोक्षतां वत्सतरः स्पृशन्निव R.3.32; विनाप्यर्थैर्वीरः स्पृशति बहुमानोन्नतिपदम् H.1.175.
To act upon, influence, affect, move, touch; नन्दस्नेहगुणाः स्पृशन्ति हृदयं भृत्यो$स्मि तद्विद्विषाम् Mu.7.16; Ku.6.95.
To refer or allude to.
To take, receive, accept (as a sacrificial offering).
To injure, harm.
To come into contact (in astr.).
To equal with. -Pass. To be polluted, defiled, or tainted; मया गृहीतनामानः स्पृश्यन् इव पाप्मना U.1.48.-Caus. (स्पर्शयति-ते)
To cause to touch.
To give, present; गाः कोटिशः स्पर्शयता घटोध्नीः R.2.49.
स्पृश् [spṛś], a.
(At the end of comp.) Who or what touches, touching, affecting, piercing; मर्मस्पृश्, हृदिस्पृश् &c.
Experiencing, betraying.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्पृश् cl.6 P. ( Dha1tup. xxviii , 128 ) स्पृशति( mc. also ते; pr. p. स्पृशानMBh. ; impf. अस्पर्शत्BhP. ; pf. पस्पर्श, पस्पृशुः, पस्पृशेib. etc. ; Subj. पस्पर्शत्RV. ; aor. अस्पृक्षत्AV. Br. ; अस्प्राक्षीत्Br. MBh. ; अस्पार्क्षीत्Gr. ; Prec. स्पृश्यात्MBh. ; fut. स्प्रष्टाor स्पर्ष्टाGr. ; स्पर्क्ष्यतिib. ; स्प्रक्ष्यतिMBh. ; inf. स्प्रष्टुम्ib. etc. ; -स्पृशेRV. ; -स्पृशस्Br. ; ind.p. स्पृष्ट्वा, -स्पृश्यib. etc. ) , to touch , feel with the hand , lay the hand on( acc. or loc. ) , graze , stroke RV. etc. ; to handle , take hold of( अन्यो ऽन्यं हस्तौ स्पृशतः, " they mutually touch or shake hands ") MBh. Ka1v. etc. ; (with अपः, उदकम्, जलम्; or अद्भिस्etc. ) to touch or sip water , wash or sprinkle certain parts of the body with water Gr2S3rS. Mn. ii , 60 MBh. etc. ; to touch so as to hurt , injure , harm Katha1s. Page1269,1; to perceive or feel by touch Up. Mn. VarBr2S. ; to touch , come into contact( lit. ; and fig. in astron. sense) VarBr2S. ; to reach or penetrate to( loc. or acc. ; with कर्णम्, " to come to the ears " ; with क्रियाम्, " to set about any action ") MBh. R. etc. ; to come up to , equal( acc. ; with गिरा, " to equal with words " i.e. " to be able to describe ") Ka1v. ; to act upon , affect Sarvad. BhP. ; to touch i.e. endow or fill with( instr. ) RV. iv , 3 , 15 ; to touch i.e. befall , fall to the lot of , come upon , visit , afflict( acc. ) ChUp. MBh. Ka1v. etc. ; to touch , take hold of , make one's own , appropriate MBh. iv , 135 ; to attain to , obtain , experience , undergo MBh. Ka1m. etc. ; to grant , bestow(See. Caus. ) BhP. : Pass. स्पृश्यते( aor. अस्पर्शि) , to be touched or seized or affected by MBh. etc. : Caus. स्पर्शयति, ते( aor. अपस्पर्शत्or अपिस्पृशत्; Subj. पिस्पृशः, शतिRV. ) , to cause to touch (two acc. ) , bring into immediate contact with( loc. or instr. ) Mn. MBh. etc. ; to convey to( loc. ) RV. ; to fill or cover with( instr. )etc. ; to perceive by touch , feel MaitrUp. ; to offer , present , give Mn. MBh. etc. : Desid. पिस्पृक्षति(See. पिस्पृक्षु) Gr. : Intens. परीस्पृश्यते, परीस्प्रष्टि, परीस्पर्ष्टिib.
स्पृश् mfn. (generally ifc. ; nom. स्पृक्)touching , coming into contact with(See. क्षिति-, शव-स्पृश्etc. )
स्पृश् mfn. reaching to(See. गगन-, भूस्पृश्etc. )
स्पृश् mfn. experiencing , betraying Ka1v.
स्पृश् f. = स्पृक्काVarBr2S. Sch.