स्फुर्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्फुर्¦ r. 6th cl. (स्फुरति)
1. To throb, to beat.
2. To move.
3. To swell.
4. To struggle.
5. To start, to dart.
6. To spring back, to rebound.
7. To break forth.
8. To start into view.
9. To flash, to scintillate.
10. To shine.
11. To flash on the mind.
12. To go tremulously.
13. To bruise, to destroy. With अभि,
1. To expand.
2. To become known. With प्र,
1. To tremble.
2. To expand.
3. To spread wide. With वि,
1. To tremble.
2. To struggle.
3. To glitter.
4. To draw, to twang, (as a bow.)
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्फुर् [sphur], 6 P. (स्फुरति, स्फुरित)
(a) To throb, palpitate (as eyes &c.); शान्तमिदमाश्रमपदं स्फुरति च बाहुः कुतः फल- मिहास्य Ś.1.16; स्फुरता वामकेनापि दाक्षिण्यमवलम्ब्यते Māl. 1.8; अभिमतफलशंसी चारु पुस्फोर बाहुः Bk.1.27; स्फुरति हृदयं वाहय रथम् Pratimā 3.1. (b) To shake, tremble, quiver, vibrate in general; स्फुरदधरनासापुटतया U.1.29; 6.33.
To twitch, struggle, become agitated; हतं पृथिव्यां करुणं स्फुरन्तम् Rām.
To start, dart, spring forward; पुस्फुरुर्वृषभाः परम् Bk.14.46.
To spring back, rebound (as a bow.).
To spring or break forth, shoot out, spring up, rise forth; धर्मतः स्फुरति निर्मलं यशः Ku.3.68.
To start into view, become visible or manifest, appear clearly, become displayed; मुखात् स्फुरन्तीं को हर्तुमिच्छति हरेः परिभूय दंष्ट्राम् Mu.1.8; रचितरुचिरभूषां दृष्टिमोषे प्रदोषे स्फुरति निरवसादां कापि राधां जगाद Gīt.11.
To flash, scintillate, sparkle, glitter, gleam, shine; स्फुरतु कुचकुम्भयोरुपरि मणिमञ्जरी रञ्जयतु तव हृदयदेशम् Gīt.1; (तया) स्फुरत्प्रभामण्डलया चकाशे Ku.1.24; R.3.6;5.51; Me.15,27.
To shine, distinguish oneself, become eminent; जातस्तु गण्यते सो$त्र यः स्फुरत्यन्वयाधिकम् Pt.1.27.
To flash on the mind, rush suddenly into memory.
To go tremulously.
To bruise, destroy. -Caus. (स्फारयति-ते, स्फोरयति-ते)
To cause to throb or vibrate.
To cause to shine, irradiate.
To throw, cast. -With अप to shine forth or out. अभि
to spread or be diffused, expand.
to become known.
स्फुर् [sphur], (at the end of a compound) quivering, throbbing; ततः सपत्नापनयस्मरणानुशयस्फुरा Śi.2.14.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्फुर् ( cf. स्फर्) cl.6 P. ( Dha1tup. xxviii , 95 ) स्फुरति( mc. also ते; p. स्फुरत्and स्फुरमाण[qq.vv.] ; only in pres. base , but See. अप-स्फुर्; Gr. also pf. पुस्फोर, पुस्फुरे; fut. स्फुरिता, स्फुरिष्यति; aor. अस्फोरीत्; Prec. स्फूर्यात्; inf. स्फुरितुम्) , to spurn RV. AV. ; to dart , bound , rebound , spring RV. MBh. Ka1v. ; to tremble , throb , quiver , palpitate , twitch (as the nerves of the arm S3ak. ), struggle Kaus3. MBh. etc. ; to flash , glitter , gleam , glisten , twinkle , sparkle MaitrUp. R. etc. ; to shine , be brilliant or distinguished Ra1jat. Katha1s. Ma1rkP. ; to break forth , burst out plainly or visibly , start into view , be evident or manifest , become displayed or expanded Nr2isUp. MBh. etc. ; to hurt , destroy Naigh. ii , 19 : Caus. स्फोरयति( aor. अपुस्फुरत्or अपुस्फरत्) , to stretch , draw or bend (a bow) Bhat2t2. Page1271,1; to adduce an argument S3am2k. Sch. ; to cause to shine , eulogize , praise excessively Pan5cad. ; स्फुरयति, to fill with ( instr. ) Lalit. : Desid. पुस्फुरिषतिGr. : Intens. पोस्फुर्यते, पोस्फोर्ति. ([ cf. Gk. ? ; Lat. sperno ; Lith. spi4rti ; Germ. sporo , spor , Sporn ; Eng. spur , spurn.])
स्फुर् ( ifc. )quivering , trembling , throbbing S3is3. ii , 14.