हीर
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
हीरम्, क्ली, (हरति मार्द्दवमिति । हृ + अच् । पृषोदरादित्वात् सुआधुः । यद्वा, ही विस्मयं रातीति । रा + कः ।) वज्जम् । इति राज- निर्घण्टः ॥ (यथा, रसेन्द्रसारसंग्रहे । “हीरं सुवर्णं सुमृतञ्च तार- मेषां समं तीक्ष्णरजश्चतुर्णाम् ॥”)
हीरः, पुं, (हरति सर्व्वं प्रलये इति । हृ + अच् । पृषोदरादित्वात् ईत्वम् ।) शिवः । वज्रम् । इति मेदिनी ॥ सर्पः । इति हेम- चन्द्रः ॥ हारः । इति जटाधरः ॥ सिंहः । इति केचित् ॥ श्रीहर्षपिता । यथा, -- “श्रीहर्षं कविराजराजिमुकुटालङ्कारहीरः सुतं श्रीहोरः सुषुवे जितेन्द्रियचयं मामल्लदेवी च यम् । द्वैतीयीकतया मितोऽयमगमत् तस्य प्रबन्धे महा- काव्ये चारुणि नैषधीयचरिते सर्गो निसर्गो- ज्ज्वलः ॥” इति नैषधे २ सर्गः ॥
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
हीर¦ न॰ हृ--क नि॰।
१ वज्रे
२ हीरके च।
२ शिवे
३ सर्पे पु॰हेमच॰
४ हारे
५ सिंहे च पु॰
६ लक्ष्म्यां
७ तैलाम्बुकेस्त्री मेदि॰।
८ पिपीलिकायां हेमच॰
९ काश्मीर्य्याञ्च स्त्रीराजनि॰ स्वार्थे क। हीरक (हीरा) मणिभेदे शब्दर॰। वज्रशब्दे
८४
४१ पृ॰ दृश्यम्। [Page5432-a+ 38]
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
हीर¦ m. (-रः)
1. S4IVA.
2. A snake.
3. A necklace.
4. A lion.
5. Name of the father of SRIHARSHA, the author of Naishadha-Ka4vyam. n. (-रं)
1. A diamond.
2. INDRA'S thundorbolt. f. (-रा)
1. The goddess LAKSHMI
4.
2. A cockroach.
3. An ant. E. हृ to take, क aff., and ईरु substituted for the radical finals.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
हीरः [hīrḥ], [हृ-क नि]
A snake.
A necklace.
A lion.
N. of the father of Srīharṣa, the author of the Naishadha-charita.
N. of Śiva. -रः, -रम् The thunderbolt of Indra.
A diamond; (occurring in the concluding stanza of each canto of नैषधचरित). -Comp. -अङ्गः the thunder-bolt of Indra.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
हीर m. a diamond L.
हीर m. a thunderbolt L.
हीर m. a serpent L.
हीर m. a lion L.
हीर m. a string of pearls (connected with 1. हार) L.
हीर m. N. of शिवL.
हीर m. of the father of हर्षVa1s. , Introd.
हीर mn. a diamond L.
हीर mn. a kind of metre Col.