रसना
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रसना, स्त्री, (रस + युच् । टाप् च ।) जिह्वा । इत्यमरः ॥ (यथा, भागवते । ९ । ४ । १९ । “घ्राणञ्च तत्पादसरोजसौरभे श्रीमत्तुलस्या रसनां तदर्पिते ॥”) तस्याः शुभलक्षणं यथा, -- “तीक्ष्णा दंष्ट्राः समाः श्रेष्ठा जिह्वा रक्ता समा शुभा । श्लक्ष्णा दीर्घा च विज्ञेया तालुः श्वेतो धनक्षये ॥” इति गारुडे ६६ अध्यायः ॥ न्यायमते रसनेन्द्रियग्राह्यो रसो रसत्वादि- सहितः । यथा, -- “रसस्तु रसनाग्राह्यो मधुरादिरनेकधा । सहकारी रसज्ञाया नित्यतादि च पूर्ब्बवत् ॥ घ्राणस्य गोचरो गन्धो गन्धत्वादिरपि स्मृतः । तथा रसो रसज्ञायास्तथा शब्दोऽपि च श्रुतेः ॥” इति भाषापरिच्छेदः ॥ “तथारस इति रसत्वादिसहित इत्यर्थः ।” इति सिद्धान्तमुक्तावली ॥ * ॥ रास्ना । इति मेदिनी ॥ (अस्याः पर्य्यायो यथा, -- “रास्ना युक्तरसा रस्या सुवहा रसना रसा । एलापर्णी च सुरसा सुगन्धा श्रेयसी तथा ॥” इति भावप्रकाशस्य पूर्ब्बखण्डे प्रथमे भागे ॥) गन्धभद्रा । इति शब्दचन्द्रिका ॥ काञ्ची । इति हेमचन्द्रः ॥ (यथा, रघौ । ७ । १० । “कस्याश्चिदासीद्रसना तदानीं अङ्गुष्ठमूलार्पितसूत्रशेषा ॥”) रज्जुः । इति संक्षिप्तसारोणादिवृत्तिः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रसना स्त्री।
जिह्वा
समानार्थक:रसज्ञा,रसना,जिह्वा
2।6।91।2।2
रदना दशना दन्ता रदास्तालु तु काकुदम्. रसज्ञा रसना जिह्वा प्रान्तावोष्ठस्य सृक्किणी॥
पदार्थ-विभागः : अवयवः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रसना¦ स्त्री रस्यतेऽनया रस--करणे ल्युट् अंजा॰ टाप्।
१ जिह्वायाम् अमरः।
२ रास्नायां मेदि॰।
३ काञ्च्यांहेमच॰।
३ रज्जौ च।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रसना [rasanā], See रशना. -Comp. -मलम् any impurity on the tongue. -मूलम् the root of the tongue. -रदः a bird.-लिह् m. a dog.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
रसना f. See. below
रसना f. the tongue as organ of taste MaitrUp. MBh. etc.
रसना f. N. of two plants(= गन्ध-भद्राand रास्ना) Bhpr.