कूर्च
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कूर्च पुं-नपुं।
भ्रूमध्यम्
समानार्थक:कूर्च
2।6।92।2।1
ललाटमलिकं गोधिरूर्ध्वे दृग्भ्यां भ्रुवौ स्त्रियौ। कूर्चमस्त्री भ्रुवोर्मध्यं तारकाक्ष्णः कनीनिका॥
पदार्थ-विभागः : अवयवः
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कूर्चः [kūrcḥ] र्चम् [rcam], र्चम् 1 A bunch of any thing, a bundle.
A handful of Kuśa grass; Mb.14.72.1.
A peacock's feather.
The beard; आगतमनध्यायकारणं सवि- शेषभूतमद्य जीर्णकूर्चानाम् U.4; or पूरयितव्यमनेन चित्रफलकं लम्ब- कूर्चानां तापसानां कदम्बैः Ś.6.
The tip of the thumb and the middle finger brought in contact so as to pinch &c.
The upper part of the rose, the part (or hair) between the eye-brows.
A brush.
Deceit, fraud.
Boasting, bragging.
Hypocrisy.
र्चः The head.
A store-room.
A seat of Kuśa grass (कुशासन); जनको ह वैदेहः कूर्चादुपावसर्पन्नुवाच Bṛi. Up.4.2.1.-Comp. -शिरस् n. the upper part of the palm of the hand and foot. -शीर्षः, -शेखरः the cocoanut tree.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कूर्च m. rarely n. ( g. अर्धर्चा-दि)a bunch of anything , bundle of grass , etc. (often used as a seat) TS. vii S3Br. etc.
कूर्च mn. a fan , brush NarasP.
कूर्च mn. a handful of कुशgrass or peacock's feathers Comm. on MBh.
कूर्च m. ( n. L. )" ball , roll " , N. of certain parts of the human body (as the hands , feet , neck , and the membrum virile) Sus3r.
कूर्च mn. the upper part of the nose (the part between the eyebrows) L.
कूर्च mn. ( अस्L. ; अम्)the beard Ka1d. Ra1jat. BhavP.
कूर्च mn. (beard of a buck) Comm. on Ka1tyS3r.
कूर्च m. (Prakrit kucca) S3ak.
कूर्च mn. the tip of the thumb and middle finger brought in contact so as to pinch etc. W.
कूर्च mn. deceit , fraud , hypocrisy L.
कूर्च mn. false praise , unmerited commendation either of one's self or another person , boasting , flattery L.
कूर्च mn. hardness , solidity L.
कूर्च m. the head L.
कूर्च m. a store-room L.
कूर्च m. the mystical syllable हुं, or ह्रूं.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--the son of मीढ्वान् and father of Indrasena. भा. IX. 2. १९.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Kūrca is found in the Taittirīya Saṃhitā[१] and later[२] denoting a bundle of grass used as a seat. In one passage of the Śatapatha Brāhmaṇa[३] a golden Kūrca is referred to.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
कूर्च पु.
(न.) घास का गट्ठर, शां.श्रौ.सू. 4.21.25, (मधुपर्क में आसन के रूप में प्रयुक्त), द्रष्टव्य-यज्ञायुधानि, पृ.6; ला.श्रौ.सू. 3.12.14; द्रा.श्रौ.सू. 1०.4.7; का.श्रौ.सू. 2०.2.19 (अध्वर्युयजमानौ कूर्चयोः); विद्यार्थी द्वारा आसन के रूप में प्रयुक्त, आप.गृ.सू. 13.2 (समावर्तन); इसका अर्थ (स्वर्णजटित) पैर से युक्त आसन जिस पर अध्वर्यु एवं यजमान बैठते हैं, भी है, का.श्रौ.सू. (भाष्य), (अश्वमेध); दक्षिणा के रूप में प्रदत्त, भा.श्रौ.सू. 13.8.16 (सोम)। कूर्च