दामन्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
अमरकोशः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दामन् स्त्री-नपुं।
दोहनकाले_पादबन्धनरज्जुः
समानार्थक:दामन्,सन्दान
2।9।73।2।1
ऊधस्तु क्लीबमापीनं समौ शिवककीलकौ। न पुंसि दाम सन्दानं पशुरज्जुस्तु दामनी॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, अचलनिर्जीववस्तु
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दामन्¦ न॰ स्त्री दो--खण्डने करणभावादौ मनिन्। दोहनकाले पश्वादिपादबन्धनरज्ज्वौ (छां दनदडि)
२ मालायां
३ रज्वुमात्रे अमरः बहुप्रग्रहयुक्ते एकस्मिन् यत्र पशबो-बध्यन्ते (दोका) ख्याते
४ पदार्थे च
“भाति स्म दामाप्रपदी-नमस्य” माघः स्त्रियां नान्तत्वेऽपि मनन्तत्वात् न ङीप्। [Page3543-b+ 38] दामानौ दामानः किन्तु वा ङीप्। दामे दामा इत्यादि
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दामन्¦ nf. (-म-मा) A string, a cord, a thread or rope. E. दो to cut or divide, &c. affix भावे करणे वा मनिन् |
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दामन् [dāman], a. Liberal, donor; Mb.12.92.17.
दामन् [dāman], n. [दो-मनिन्]
A string, thread, fillet, rope.
A chaplet, a garland in general; आद्ये बद्धा विरहदिवसे या शिखा दाम हित्वा Me.93; कनकचम्पकदामगौरीम् Ch. P.1; Śi.4.5.
A line, streak (as of lightning); वुद्युद्- दाम्ना हेमराजीव विन्ध्यम् M.3.2; Me.27.
A large bandage.
Ved. A gift.
A portion, share.
A girdle. -Comp. -अञ्चलम्, -अञ्जनम् a foot-rope for horses, &c.; सस्रुः सरोषपरिचारकवार्यमाणा दामाञ्चलस्खलितलोलपदं तुरङ्गाः Śi.5.61. -उदरः an epithet of Kṛiṣṇa.
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दामन् n. m. a giver , donor RV.
दामन् n. a liberal man MBh. xii , 3479
दामन् n. giving , a gift RV. (See. अ-, सु-). 1.
दामन् m. or f. allotment , share RV.
दामन् n. ( m. L. )string , cord , rope , fetter RV. AV. S3Br. MBh. etc.
दामन् n. girdle
दामन् n. chaplet , wreath , garland for forehead MBh. Hariv. Ka1v.
दामन् n. large bandage Sus3r.
दामन् n. a partic. constellation VarBr2S.
दामन् n. N. of a friend of कृष्ण= श्रि-द्(See. below)
दामन् mfn. ifc. either in proper N.( cf. आशा-द्)or in adj. (where , after a numeral , the fem. must end in ईe.g. द्वि-दाम्नीPa1n2. 4-1 , 27 ). [ cf. Gk. ? in ? ? ? in , ? ? .]
Vedic Index of Names and Subjects[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Dāman, a ‘rope’ or ‘girdle,’[१] is often mentioned in the Rigveda and later.[२] Reference is made to the rope of the sacrificial horse,[३] as well as to the practice of tying calves with ropes.[४] The word occurs in the sense of a ‘band’ of horse hair in the Śatapatha Brāhmaṇa.[५]