निकाय
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकायः, पुं, (निचीयते इति । नि + चि + “सङ्घे चानौत्तराधर्य्ये ।” ३ । ३ । ४२ । इति घञ् । आदेश्च कः ।) लक्ष्यम् । सधर्म्मिप्राणिसंहतिः । (यथा, महाभारते । १ । १२३ । ४५ । “तथा देवनिकायानां सेन्द्राणाञ्च दिवौकसाम् ॥”) संहतानां समुच्चयः । (यथा, श्रीकण्ठचरिते । ६ । १८ । “नीरन्ध्रनिर्यत्सुमनोनिकाय- काषायपट्टप्रणयादशोकः ॥”) निलयः । (यथा, मनुः । १ । ३६ । “एते मनूंस्तु सप्तान्यानसृजन् भूरितेजसः । देवान् देवनिकायांश्च महर्षीं श्चामितौजसः ॥”) परमात्मा । इति मेदिनी । ये, ८७ ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकाय पुं।
एकधर्मवतां_समूहः
समानार्थक:निकाय
2।5।42।2।1
पशूनां समजोऽन्येषां समाजोऽथ सधर्मिणाम्. स्यान्निकायः पुञ्जराशी तूत्करः कूटमस्त्रियाम्.।
पदार्थ-विभागः : समूहः, द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकाय¦ पु॰ नि + चि--थञ् कुत्मम्।
१ निवासे
२ सजातीय-प्राणिसङ्घे
३ लक्ष्ये
४ परमात्मनि मेदि॰
“तथा देवनिकायानां सेन्द्रणाञ्च दिवौकसाम्” भा॰ आ॰
१२
३ अ॰।
“तस्यसर्वनिकायेषु निर्झरेषु गुहासु च” रामा॰
४ ।
४४ ।
३१
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकाय¦ m. (-यः) An assemblage of persons performing like duties, a congregation, an audience.
2. A flock, a multitude.
3. A butt, a mark.
4. A house, habitation.
5. The Supreme Being.
6. The body. E. नि in or within, चि to collect, affix घञ्, and क substituted for the radical initial.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकायः [nikāyḥ], [नि-चि-घञ् कुत्वम्]
A heap, an assemblage, a class, multitude, flock, group in general; Mv.1. निकाय इति सङ्घात् औत्तराधर्येणावस्थित उच्यते । ŚB. on MS. 8.1.19; तप्तहेमनिकायाभं शितिकण्ठं त्रिलोचनम् (वीक्ष्य) Bhāg. 4.24.25.
A congregation, school, an association of persons who perform like duties.
A house, habitation dwelling-place; Ms.1.36; काशीनिकायः &c.
The body.
Aim, butt, mark.
The Supreme Being.
Ved. Air, wind; Vāj.15.5.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निकाय/ नि-काय m. (1. चि)a heap , an assemblage , a group , class , association ( esp. of persons who perform the same duties) Mn. MBh. etc.
निकाय/ नि-काय m. congregation , school Buddh.
निकाय/ नि-काय m. collection (of Buddh. सूत्रs , there are 5 MWB. 62 , 63 )
निकाय/ नि-काय m. habitation , dwelling , hiding-place R. (See. Pa1n2. 3-3 , 41 )
निकाय/ नि-काय m. the body S3vetUp.
निकाय/ नि-काय m. the air , wind VS. xv , 5 (Mahidh.)
निकाय/ नि-काय m. aim , mark L.
निकाय/ नि-काय m. the Supreme Being L.