निशाचर
निशाचर : (पु.) Devil, Daemon, the one who lives in the night and sleeps in the day. Same word is applied to refer snake, owl, thieves, and fox.
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निशाचरः, पुं, (निशायां रात्रौ चरतीति । निशा + चर + “चरेष्टः ।” ३ । २ । १६ । इति टः ।) राक्षसः । (यथा, रघुः । १० । ४५ । “अचिरात् यज्वभिर्भागं कल्पितं विधिवत् पुनः । मायाविभिरनालीढमादास्यध्वे निशाचरैः ॥”) शृगालः । पेचकः । सर्पः । इति मेदिनी । रे, २७२ ॥ चक्रवाकः । इति शब्दरत्नावली ॥ भूतः । इति धरणिः ॥ चोरकः । इति राज- निर्घण्टः ॥ (अयन्तु ग्रन्थिपर्णस्य भेदः । भटे उर इति नेपालदेशे भवति । “निशाचरो धनहरः कितवो गणहासकः । रोचको मधुरस्तिक्तः कटुपाके कटुर्लघुः ॥ तीक्ष्णो हृद्यो हिमो हन्ति कुष्ठकण्डूकफा- निलान् । रक्षाश्रीस्वेदमेदोऽस्रज्वरगन्धविषव्रणान् ॥” इति भावप्रकाशस्य पूर्ब्बखण्डे प्रथमे भागे ॥ महादेवः । यथा, महाभारते । १३ । १७ । ६७ । “वसुवेगो महावेगो मनोवेगो निशाचरः ॥”) रात्रिचरमात्रे, त्रि ॥
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निशाचर¦ पुंस्त्री निशायां चरति चर--ट।
१ राक्षसे
२ शृ-गाले
३ पेचके
४ सर्पे च मेदि॰
“अर्जुनस्य वचः श्रुत्वावित्रस्तोऽभून्निशाचरः” भा॰ अनु॰
१५
२ अ॰
“तमुपाद्रव-दुदम्य दक्षिणं दोर्निशाचरः” रघुः स्त्रियां जातित्वात्ङीष्।
५ रात्रिचारिमात्रे त्रि॰ स्त्रियां टित्त्वात् ङीप्। सा च
६ कुलटायां
७ केशिनीनामगन्धद्रव्ये च जटाधरः।
“राममन्मथशरेण ताडिता दुःसहेन हृदये निशाचरी। गन्धवद्रुधिरचन्दनोक्षिता जीवितेशवसतिं जगाम सा” रघुः।
८ पिशाचादौ त्रि॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निशाचर¦ mfn. (-रः-रा-री-रं) Nocturnal, night walking, what goes or moves about by night. m. (-रः)
1. A Ra4kshasa, a fiend, an imp or goblin.
2. A Jackal.
3. An owl.
4. A snake.
5. The ruddy goose.
6. A ghost, an evil spirit.
7. A thief. f. (-री)
1. A woman who goes to an assignation, a harlot, a whore.
2. A she devil, a [Page401-a+ 60] female fiend.
3. A sort of perfume: see केशिनी। E. निशा night, and चर who goes.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
निशाचर/ निशा--चर mfn. -nnumeral-walking , moving about by -nnumeral R.
निशाचर/ निशा--चर m. a fiend or राक्षसMBh. Ka1v. etc.
निशाचर/ निशा--चर m. a jackal Sus3r.
निशाचर/ निशा--चर m. an owl L.
निशाचर/ निशा--चर m. Anas Casarca L.
निशाचर/ निशा--चर m. a snake L.
निशाचर/ निशा--चर m. a kind of ग्रन्थि-पर्णBhpr.
निशाचर/ निशा--चर m. N. of शिवS3ivag. (See. RTL. 106 n. 1 )
निशाचर/ निशा--चर m. a woman going to meet her lover at night Ragh. xi , 20 (where also = female fiend)
निशाचर/ निशा--चर m. a bat L.
निशाचर/ निशा--चर m. N. of a plant(= केशिनी) L.