मटची
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मटची, स्त्री, (मटनं मटः । मट् अवसादे + भावे अप् मटः चीयते प्रचीयते एभिरिति । मट + चि + बाहुलकात् डिः । मटचिः । ततः कृदि- कारादिति पक्षे ङीष् ।) सर्व्वेषामवसादकत्वा दस्यास्तथात्वम् ।) रक्तवर्णक्षुद्रपक्षिविशेषः । पाषाणवृष्टयः । यथा, गोविन्दभाष्यधृत- च्छान्दोग्ये । १ । १० । १ ॥ (“मटचीहतेषु कुरुष्वाटिक्या सह जाययोषस्तिर्ह चाक्रायण इभ्यग्रामे प्रद्राणक उवास ॥ इति ॥)
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मटची¦ स्त्री मट--बा॰ अचि ङीप्।
१ पाषाणवृष्टौ
“मटचीहतेषुकुरुषु” छन्दोग्यश्रुतिः।
२ रक्तवर्णक्षुद्रखगभेदे गोविन्दः।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मटची [maṭacī] मटती [maṭatī], मटती Hail; मटचीहतेषु कुरुष्वाटिक्या सह Ch. Up.1.1.1.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मटची f. hail ChUp. i , 10 , 1 ( मटच्यो ऽशनयःS3am2k. )
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Maṭacī occurs in a passage of the Chāndogya Upaniṣad.[१] where reference is made to the Kurus being overwhelmed by Maṭacīs.[२] Śaṅkara interprets the word by ‘thunderbolts’ (aśanayaḥ), while Ānandatīrtha in his commentary gives, as an alternative rendering, pāṣāṇa-vṛṣṭayaḥ--i.e., ‘hailstones,’ which may be the sense. The Śabdakalpadruma,[३] agreeing with Ānandatīrtha,[४] says that Maṭacī means, ‘a kind of small red bird’ (rakta-varṇa-kṣudra-pakṣi-viśeṣa, reading -pakṣī-), and Jacob[५] suggests that the ‘locust’ is meant.