शकल
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकलम्, क्ली, (शक्नोतीति । शक् + “शकिशम्यो- र्नित् ।” उणा० १ । १११ । इति कलः ।) त्वक् । खण्डम् । (यथा, रघुः । २ । ४६ । “अथान्धकारं गिरिगह्वराणां दंष्ट्रामयूखैः शकलानि कुर्व्वन् ॥”) रागवस्तु । वल्कलम् । इति मेदिनी ॥ शल्कम् । आ~श इति भाषा । इति शकलिन्शब्ददर्शतात् ॥
शकलः, पुं, क्ली, (शक् + कलः ।) एकदेशः । (यथा, मनुः । ६ । ८८ । “प्रतिगृह्य पुटेनैव पाणिना शकलेन वा ॥”) खण्डम् । यथा, -- “भित्तं शकलखण्डे वा पुंस्यर्द्धोऽर्द्ध्वं समेऽंशके ॥” इत्यमरः ॥ (यथा, मनुः । १ । १३ । “ताभ्यां स शकलाभ्याञ्च दिवंभूमिञ्चनिर्म्ममे ॥”)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकल पुं-नपुं।
खण्डमात्रम्
समानार्थक:भित्त,शकल,खण्ड,अर्ध,शल्क
1।3।16।1।2
भित्तं शकलखण्डे वा पुंस्यर्धोऽर्धं समेंऽशके। चन्द्रिका कौमुदी ज्योत्स्ना प्रसादस्तु प्रसन्नता॥
पदार्थ-विभागः : , गुणः, परिमाणः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकल¦ पु॰ न॰ शक--कलक्।
१ खण्डे
२ एकभागे।
३ त्वचि
४ वल्कले मेदि॰
५ शल्के (आं स) च न॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकल¦ mn. (-लः-लं) A part, a portion, a piece. n. (-लं)
1. Skin.
2. Bark.
3. A kind of (black) pigment or die.
4. The scales of a fish. E. शक् to be able, कलच् Una4di aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकलः [śakalḥ] लम् [lam], लम् [शक्-कलक् Uṇ.1.19]
A part, portion, piece, fragment, bit; ताभ्यां स शकलाभ्यां च दिवं भूमिं च निर्ममे Ms.1.13; उपलशकलमेतद्भेदकं गोमयानाम् Mu.3.15; R.2.46;5.73.
A pot-sherd; प्रतिगृह्य पुटेनैव पाणिना शकलेन वा Ms.6.28.
A spark; उद्यत्कृशानुशकलेषु खुराभि- घातात्.
लम् Bark.
The scales (of a fish).
A half; as in चन्द्रशकलम्.
Cinnamon.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकल mn. (in S3Br. also शकर, of doubtful derivation) a chip , fragment , splint , log , piece , bit TS. etc. ( शकलानिकृ, with acc. , " to separate , divide , dissipate " Ragh. )
शकल mn. a potsherd Mn. vi , 28
शकल mn. a spark (in कृशानु-श्) S3is3. v 9
शकल n. a half साह्( चन्द्र-श्, the half-moon Ka1d. )
शकल n. a half-verse Ked.
शकल n. the half of an egg-shell Mn. MBh. etc.
शकल n. skin , bark DivyA7v.
शकल n. the scales of a fish(See. शल्क, शल्कल) ib.
शकल n. the skull (in कपाल-श्)
शकल n. cinnamon L.
शकल n. a kind of black pigment or dye L.
शकल m. N. of a man g. गर्गा-दि.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
शकल पु.
(द्वि.व.) शुक्र एवं मन्थी सोम-प्यालों के अर्पण के समय प्रयुक्त लकड़ी का टुकड़ा या फर्री, का.श्रौ.सू. 9.1०.3। (एक प्रोक्षित एवं दूसरा अप्रोक्षित, एक का प्रयोग ढक्कन = अपिधान और दूसरे का प्याले को नीचे से ऊपर की ओर पोछने के लिए किया जाता है); द्रष्टव्य - 9.1०; यूप के लिए वृक्ष काटते समय प्राप्त इसकी चैली (टुकड़ा); प्रथम आहुति के रूप में अर्पित कर दिया जाता है, आप.श्रौ.सू. 7.9.1० (पशु.) 1. प्रवर्ग्य में शकल आहुति के रूप में अर्पित कर दिया जाता है, 15.11.6-7; पुरोडाश का एक कतरा, बौ.श्रौ.सू. 7.15; द्रष्टव्य - श्रौ.प.नि. 224-113; - होम, युधि. 69।