साय

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सायम्, व्य, (स्यति समापयति दिनमिति । सो + बाहुलकात् णम् । युगागमाश्च ।) सायाह्नः । इत्यमरः । ३ । ४ । १९ । सन्ध्या । इति राज- निर्घण्टः ॥ तथा, -- “दिनान्ते पुंसि सायः स्यात् सायाह्ने साय- मव्ययम् ।” इति शब्दार्णवः ॥ (यथा, रघुः । १ । ४८ । “सदुष्प्रापयशाः प्रापदाश्रमं श्रान्तवाहनः । सायं संयमिनस्तस्य महर्षेर्महिषीसखः ॥”)

सायः, पुं, (स्यति समापयति दिनमिति । सो + श्याद्व्यधेति णः । ततो युगागमः ।) दिनान्तः । इत्यमरः । १ । ४ । ३ ॥ बाणः । इति मेदिनी ॥ सायोत्मवौ विकालके । इति त्रिकाण्डशेषः ॥

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

साय¦ पु॰ सो--घञ्।

१ दिनान्ते अमरः।

२ वाणे मेदि॰।

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

साय¦ m. (-यः)
1. Evening, close of day.
2. An arrow.
3. End, termination. close in general. E. षो to end or destroy, &c., घञ् aff.

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

सायः [sāyḥ], [सो-घञ्]

End, close, termination.

Close of day, evening.

An arrow, a missile. (साये 'in the evening, at the close of the day'.) -Comp. -अशनम् an evening meal. -अहन् m. (forming सायाह्नः) evening, evening time; सायाहनि प्रणयिनो भवनं व्रजन्त्याश्चेतो न कस्य हरते गतिरङ्गनायाः Bv.2.157. -आरम्भ a. beginning in the evening.

धूर्तः a rogue, a cheat or deceiver in the form of evening.

The moon; आदत्त दीप्रं मणिमम्बरस्य दत्त्वा यदस्मै खलु सायधूर्तः N.22.52. -मण्डनम् sunset.

सायम् [sāyam], ind. In the evening; प्रयता प्रातरन्वेतु सायं प्रत्युद्- व्रजेदपि R.1.9,48. -Comp. -कालः evening. -धृतिः f. the evening oblation. -प्रातर् ind. in the evening and morning. -भोजनम् an evening meal; Kull. on Ms. 3.15.

मण्डनम् sunset.

the sun.

संध्या the evening twilight.

the evening prayer.

the goddess to be worshipped in the evening. ˚देवता N. of Sarasvatī.

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

साय n. (prob. fr. सोSee. अवसाय, अवसान; but See. 2. साय, col. 3) the close of day , evening( सायं-कृ, " to spend the evening , make a stay ") RV. etc.

साय n. Evening personified (as a son of पुष्पार्णand दोषाor as a son of धातृand कुहू) BhP.

साय m. (fr. 2. सि; for 1. See. col. 2) a missile , arrow(= सायक) L.

साय n. unloosing , unyoking , turning in RV. etc.

साय See. s.v.

Purana index

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

--a son of प्रभा. भा. IV. १३. १३.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

Sāya denotes ‘evening’ in the Rigveda and later, usually appearing in the adverbial form Sāyam, ‘in the evening.’ Cf. Ahar.