खनित्र
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्रम्, क्ली, (खन् + “अर्त्तिलूधूसूखनेति ।” । ३ । २ । १८४ । इत्र ।) अस्त्रविशेषः । खन्ता इति भाषा । तत्पर्य्यायः । अघदारणम् । इत्यमरः । २ । ९ । १२ ॥ (“तथाहि भागवते । ७ । २ । १५ । “केचित् खनित्रैर्बिभिदुः सेतुप्राकारगोपुरान् ॥”)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्र नपुं।
खननाद्यर्थायुधम्
समानार्थक:खनित्र,अवदारण
2।9।12।2।4
लोष्टानि लेष्टवः पुंसि कोटिशो लोष्टभेदनः । प्राजनं तोदनं तोत्रं खनित्रमवदारणे॥
पदार्थ-विभागः : उपकरणम्,आयुधम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्र¦ न॰ खन--इत्र। (खोन्ता) अस्त्रभेदे।
“यथा खनन्खनित्रेण नरोवार्य्यधिगच्छति” मनुः। स्वार्थे कतत्रार्थे हारा॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्र¦ n. (-त्रं) A spade or hoe. E. खन् to dig, इत्रच् aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्रम् [khanitram], [खन्-इत्र P.III.2.184] A spade, hoe, a pick-axe; अगस्त्यः खनमानः खनित्रैः Rv.1.179.6.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
खनित्र n. ( Pa1n2. 3-2 , 184 ) an instrument for digging , spade , shovel RV. i , 179 , 6 Ta1n2d2yaBr. La1t2y. Mn. etc.
खनित्र m. N. of a prince VP. BhP. ix , 2 , 24 Ma1rkP. cxviii , 9 and 20.
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--the son of Pramati, (प्रजापति-वि। प्।) and father of चाक्षुष (क्षुप-वा। प्।) (चक्षुष-वि। प्।). भा. IX. 2. २४; वा. ८६. 5; Vi. IV. 1. २४.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Khanitra, a ‘shovel’ or ‘spade’ for digging, is mentioned in the Rigveda[१] and later.[२]