दाव
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दावः, पुं, (दुनोति उपतापयतीति । दु + “दुन्यो- रनुपसर्गे ।” ३ । १ । १४२ । इति णः ।) वनम् । (यथा, महाभारते । १ । २२४ । ६ । “इदमिन्द्रः सदा दावं खाण्डवं परिरक्षति ॥”) वनवह्निः । इत्यमरः । ३ । ३ । २०५ ॥ (यथा, महाभारते । ३ । ६६ । १ । “उत्सृज्य दमयन्ती तु नलो राजा विशांपते ! । ददर्श दावं दह्यन्तं महान्तं गहने वने ॥”) अग्निः । इत्यमरटीकायां नीलकण्ठः ॥ उप- तापः । इति भरतकृतद्विरूपकोषः ॥
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दाव पुं।
वनवह्निः
समानार्थक:दाव,दव,वनहुताशन
1।1।57।4।3
वह्नेर्द्वयोर्ज्वालकीलावर्चिर्हेतिः शिखा स्त्रियाम्. त्रिषु स्फुलिङ्गोऽग्निकणः सन्तापः सञ्ज्वरः समौ। उल्का स्यान्निर्गतज्वाला भूतिर्भसितभस्मनी। क्षारो रक्षा च दावस्तु दवो वनहुताशनः॥
पदार्थ-विभागः : , इन्धनजम्
दाव पुं।
वनम्
समानार्थक:अटवी,अरण्य,विपिन,गहन,कानन,वन,सत्र,दव,दाव
3।3।206।7।2
मूर्खेऽर्भकेऽपि बालः स्याल्लोलश्चलसतृष्णयोः। कुलं गृहेऽपि तालाङ्के कुबेरे चैककुण्डलः॥ स्त्रीभावावज्ञयोर्हेला हेलिः सूर्ये रणे हिलिः। हालः स्यान्नृपतौ मद्ये शकलच्छदयोर्दलम्.। तूलिश्चित्रोपकरणशलाकातूलशय्ययोः। तुमुलं व्याकुले शब्दे शष्कुली कर्णपाल्यपि॥ दवदावौ वनारण्यवह्नी जन्महरौ भवौ।
अवयव : वृक्षः
: महावनम्, गृहोपवनम्, कृत्रिमवृक्षसमूहः, सर्वोपभोग्यवनम्
पदार्थ-विभागः : समूहः, द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, प्राकृतिकस्थानम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दाव¦ पु॰ दुनाति दु--कर्त्तरि ण।
१ वने
२ वनभवेऽनले चअमरः।
“ददर्श दावं दह्यन्तं महान्तं गहने वन” भा॰ व॰
२६
० श्लो॰।
“वनमिव दावपरीतम्” वृ॰ स॰
२४ अ॰।
“इदमिन्द्रः सदा दाव खाण्डवं परिरक्षति” भा॰ आ॰
२२
३ अ॰
“दावं दग्ध्वा यथा शान्तं पावकं शिशिरा-त्यये” भा॰ द्रो॰
२९
४२ श्लो॰।
“अधिज्यधम्बा विचचाणदावम्” रघुः। भावे घञ्।
३ उपतापे च।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दाव¦ m. (-वः)
1. A forest.
2. A forest on fire.
3. Fire in general.
4. Heat. E. दु to go or run, affix कर्त्तरि णः see दव |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दावः [dāvḥ], [दुनाति-दु कर्तरि ण] = दव q. v.; कौरव्यवंशदावे$स्मिन् क एष शलभायते Ve.1.19. -Comp. -अग्निः, -अनलः, -दहनः a forest-conflagration; आनन्दमृगदावाग्निः शीलशाखिमदद्विपः । ज्ञानदीपमहावायुरयं खलसमागमः ॥ Bv.1.19.34. -लता a. creeper in a burning fire; सोत्सृज्य धैर्यं विललाप शोकदावा- ग्निना दावलतेव बाला Bhāg.4.8.16.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
दाव m. (fr. 2. दुPa1n2. 3-1 , 142 )conflagration , esp. a forest conflagration S3Br. MBh. etc.
दाव m. fire , heat
दाव m. distress L.
दाव mn. a forest MBh. (always connected with fire) Ragh. ii , 8.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Dāva, ‘forest fire,’ is mentioned in the Atharvaveda[१] and the Śatapatha Brāhmaṇa.[२] In the latter work such fires are referred to as occurring in spring. According to Sieg,[३] a hymn of the Rigveda[४] describes a forest fire. Watchers were employed to guard against surprise from such conflagrations (dāva-pa).[५]