प्रातर्
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रातर् अव्य।
प्रभातम्
समानार्थक:प्रगे,प्रातर्
3।4।19।2।3
पुनरर्थेऽङ्ग निन्दायां दुष्ठु सुष्ठु प्रशंसने। सायं साये प्रगे प्रातः प्रभाते निकषान्तिके॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, कालः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रातर्¦ अव्य॰ प्र + अत--अरु।
१ प्रभाते अमरः
“प्रातःकालोमुहूर्त्तां स्त्रीनि” ति स्मृत्युक्ते
२ सूर्य्योदयावधिबिहूर्त्तकाले च
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रातर्¦ Ind. Morning, dawn. E. प्र initial, अत् to go, अरु aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रातर् [prātar], ind.
At day-break, at dawn, early in the morning.
Early on the morrow, the next or tomorrow morning. -Comp. -अनुवाकः the hymn with which the प्रातःसवन begins; one of the Vedic Anuvākas in the Soma-yāga; प्रातरनुवाकं जाग्रदुपासीत Kāty. ŚS.; पुरा प्रातरनुवाकस्योपाकरणाज्जघनेन गार्हपत्यस्योदङ्मुख उपविश्य स वासवं सामाभिर्गायति Ch. Up.2.24.3. -अह्नः the early part of the day, forenoon. -आशः, -भोजनम् morning meal, breakfast; अन्यथा प्रातराशाय कुर्याम त्वामलं वयम् Bk. 8.98; मृगान् पञ्चशतं चैव प्रातराशं ददामि ते Mb.3.267.13.-आशिन् m. one who has breakfasted or taken his morning meal. -कर्मन् n., -कार्यम्, -कृत्यम् (प्रातःकर्म &c.) a morning ceremony; a morning duty or rite (worship, prayer &c.). -कालः (प्रातःकालः) morning time. -गेयः a bard whose duty it is to wake the king or any great personage in the morning with appropriate songs. -चन्द्रः (प्रातश्चन्द्रः) the moon in the morning. ˚द्युति a. pale. -त्रिवर्गा (प्रातस्त्रिवर्गा) the river Ganges. -दिनम् forenoon. -दोहः morning milk. -प्रहरः (प्रातःप्रहरः) the first watch of the day. -भोक्तृ m. a crow. -भोजनम् morning meal, breakfast.
संध्या (प्रातःसंध्या) the morning twilight.
the morning devotions or Sandhyā adoration of a Brāhmaṇa.-समयः (प्रातःसमयः) morning-time, day-break. -सवः, -सवनम् (प्रातःसवः &c.) the morning libation ofSoma. -स्नानम् (प्रातःस्नानम्) morning ablution. -होम morning sacrifice.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
प्रातर् ind. (fr. 1. प्र; प्रातर्Un2. v , 59 )in the early morning. at daybreak , at dawn RV. etc. ( प्रातः प्रातह्, every morning , Das3. )
प्रातर् ind. next morning. to-morrow AV. etc.
प्रातर् ind. Morning personified as a son of पुष्पार्णand प्रभाBhP. [ cf. Gk. ? ; Germ. fruo , frh.]
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Prātar as a denotation of time signifies the ‘early morning’ in the Rigveda[१] and later.[२] Cf. Ahan.