वेश
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेशः, पुं, (विशन्ति नयनमनांस्यत्रेति । विश् + अधिकरणे घञ् । यद्बा, विशति अङ्गमिति । “पदरुजविशस्पृशो घञ् ।” ३ । ३ । १६ । इति घञ् ।) अलङ्काररचनादिकृतशोभा । तत्पर्य्यायः । आकल्पः २ नेपथ्यम् ३ प्रतिकर्म्म ४ प्रसा- धनम् ५ । इत्यमरः ॥ वेषः ६ । इति तट्टीकायां भरतः ॥ (यथा, भागवते । १ । १७ । ५ । “नरदेवोऽसि वेशेन नटवत् कर्म्मणा द्विजः ॥” * ॥ विशन्ति कामुका यत्रेति । अधिकरणे घञ् ।) वेश्यागृहम् । गृहमात्रम् । इति मेदिनी ॥ (वस्त्रगृहम् । ता~वु इति भाषा ॥ यथा, महाभारते । ५ । १५१ । ५३ । “शकटापणवेशाश्च यानयुग्यञ्च सर्व्वशः । तत् संगृह्य ययौ राजा ये चापि परिचारकाः ॥”) प्रवेशः । इति विशधात्वर्थदर्शनात् ॥ (पण्य- स्त्रिया भृतिः । यथा, मनुः । ४ । ८४ -- ८५ । “न राज्ञः प्रतिगृह्णीयादराजन्यप्रसूतितः । सूनाचक्रध्वजवतां वेशेनैव च जीवताम् ॥ दशसूनासमं चक्रं दशचक्रसमो ध्वजः । दशध्वजसमो वेशो दशवेशसमो नृपः ॥”)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेश पुं।
वेश्यानिवासः
समानार्थक:वेश,वेश्याजनसमाश्रय
2।2।2।1।2
तच्छाखानगरं वेशो वेश्याजनसमाश्रयः। आपणस्तु निषद्यायां विपणिः पण्यवीथिका॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलनिर्जीवः, स्थानम्, मानवनिर्मितिः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेश¦ पु॰ विश--घञ्। अलङ्कारादिना कृतरूपान्तरे
१ नेपथ्ये चकर्मणि अमरः।
२ वेश्यागृहे
३ गृहमात्रे मेदि॰
४ प्रवेशे
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेश¦ m. (-शः)
1. Dress, decoration.
2. Disguise, masquerade.
3. The abode of harlots.
4. Any house.
5. Entrance, ingress. E. विश् to enter, (liter. or fig., as to enter or occupy the mind,) aff. घञ् |
वेश(स)वार¦ m. (-रः) A condiment, as pepper, cloves, &c.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेशः [vēśḥ], [विश्-घञ्]
Entrance.
Ingress, access.
A house, dwelling; न वेशमाचक्रमुरस्य नीत्या Bu. Ch. 1.3.
A house or residence of prostitutes; तरुणजन- सहायश्चिन्त्यतां वेशवासः Mk.1.31.
Dress, apparel (also written वेष in this sense); मृगयावेषधारी; विनीतवेषेण Ś.1; कृतवेशे केशवे Gīt.11.
Disguise.
Hire, wages.
Thr prostitute-class (वेश्याजन); Mb.5.196.26; Dk.2.6.
The wages of prostitutes; वेशेनैव च जीवताम् (न प्रतिगृह्णी- यात्) Ms.4.84. -Comp. -दानः the sun-flower. -धारिन्a. disguised. (-m.
a hypocrite, false ascetic.
an actor. -नारी, -वधू, -वनिता a harlot; स्फुटचतुरकथाकोविदैर्वेशनार्यः Mu.3.1; पुरा हि काशिसुन्दर्या वेशवध्वा महान् ऋषिः Bu. Ch.4.16. -वासः the residence of harlots.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
वेश m. (1. विश्)" a settler " , small farmer , tenant , neighbour , dependent , vassal RV. Ka1t2h. (once in VS. वेश)
वेश m. entrance , ingress W.
वेश m. a tent(See. वस्त्र-व्)
वेश m. a house , dwelling(See. वेशवाट) L.
वेश m. prostitution or a house of ill fame , brothel Mn. Das3. Katha1s.
वेश m. the behaviour of a courtezan Katha1s.
वेश m. trade , business (to explain वैश्य) L.
वेश m. the son of a वैश्यand an उग्रीL.
वेश m. often w.r. for वेष. ([For cognate words See. under 1. विश्.])
Purana index
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
--married Nadhi; father of मरीच-Kas4yapa. वा. ६५. ११२.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
1. Veśa is a term of somewhat doubtful sense, apparently denoting ‘vassal,’ ‘tenant,’ in a few passages,[१] and, according to Roth,[२] ‘dependent neighbour.’
2. Veśa may be a proper name in two passages of the Rigveda;[३] if so, it is quite uncertain whether a demon is meant or not.
- ↑ Rv. iv. 3, 13;
v. 85, 7;
possibly x. 49, 5;
but cf. 2. Veśa;
Kāṭhaka Saṃhitā, xii. 5 (veśatva.);
xxxi. 12;
xxxii. 4;
Vājasaneyi Saṃhitā, Kāṇva, ii. 5, 7;
Maitrāyaṇī Saṃhitā, i. 4, 8;
ii. 3, 7;
iv. 1, 13. Cf. Weber, Indische Studien, 13, 204, who takes veśas in Av. ii. 32, 5, where pari-veśas also occurs in the same sense, and compares vaiśya in Taittirīya Saṃhitā, ii. 3, 7, 1, as meaning ‘servitude’ - ↑ St. Petersburg Dictionary, s.v. 1, veśa, and veśatva. Cf. Whitney, Translation of the Atharvaveda, 75, who seems inclined to read veṣas in Av. ii. 32, 5;
but Weber's explanation of the origin of the sense of ‘servant’ is adequate. Geldner, Vedische Studien, 3, 135, n. 4, sees in Veśa either a neighbour or a member of the same village community. Cf. Sajāta. - ↑ ii. 13, 8;
x. 49, 5. Cf. Ludwig, Translation of the Rigveda, 3, 152, 164.