श्यामाक
यन्त्रोपारोपितकोशांशः[सम्पाद्यताम्]
कल्पद्रुमः[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
श्यामाकः, पुं, (श्यामं श्यामवर्णमकतीति । अक गतौ + अण् ।) तृणधान्यमेदः । शामा इति भाषा । तत्पर्य्यायः । श्यामकः २ श्यामः ३ त्रिबीजः ४ अविप्रियः ५ सुकुमारः ६ राज- धान्यम् ७ तृणवीजोत्तमः ८ । अस्य गुणाः । मधुरत्वम् । तिक्तत्वम् । कषायत्वम् । लघुत्वम् । शीतलत्वम् । वातकारित्वम् । कफपित्तव्रणदोष- नाशित्वम् । सुग्राहित्वञ्च । इति राजनिर्घण्टः ॥ अपि च । “श्यामाकः शोषणो रूक्षो वातलः कफपित्त- कृत् ॥” इति भावप्रकाशः ॥
वाचस्पत्यम्[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
श्यामाक¦ पु॰ श्यामेव कायति कै--क। (श्यामा) धान्यभेदे
“श्यासाकः शोषणो रूक्षो वातलः कफपित्तकृत्” भावप्र॰[Page5148-b+ 38]
शब्दसागरः[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
श्यामाक¦ m. (-कः) A kind of grain generally eaten by the Hindus, (Pa- nicum frumentaceum; also P. colonum.) E. श्यामा the same, कन् added and the final retained.
Apte[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
श्यामाकः [śyāmākḥ], A kind of grain or corn; (न) श्यामाकमुष्टि- परिवर्धितको जहाति Ś.4.13 (also श्यामक).
Monier-Williams[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
श्यामाक m. a kind of cultivated millet (Panicum Frumentaceum ; pl. grains of it) VS. etc.
श्यामाक m. N. of a man DivyA7v.
श्यामाक m. pl. N. of a people VarBr2S.
श्यामाक mf( ई)n. made of -PanPanicum -FrumFrumentaceum TS. S3rS. MBh.
श्यामाक m. a patr. g. विदा-दि
श्यामाक m. गोप-वना-दि( pl. )
Vedic Index of Names and Subjects[सम्पाद्यताम्]
|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Śyāmāka is the name of a cultivated millet (Panicum frumentaceum) in the later Saṃhitās[१] and the Brāhmaṇas.[२] The lightness of its seed is alluded to in the Atharvaveda,[३] where it is spoken of as blown away by the wind. There it is also mentioned as the food of pigeons.[४] The Śyāmāka and its seed (Taṇḍula) are referred to as very small in the Chāndogya Upaniṣad,[५] where Max Müller[६] renders it as ‘canary seed.’
- ↑ Taittirīya Saṃhitā, i. 8, 1, 2;
ii. 3, 2, 6;
iv. 7, 4, 2;
Maitrāyaṇī Saṃhitā, ii. 11, 4;
Vājasaneyi Saṃhitā, xviii. 12;
Kāṭhaka Saṃhitā, x. 2. - ↑ Śatapatha Brāhmaṇa, x. 6, 3, 2;
xii. 7, 1, 9, etc.;
Kauṣītaki Brāhmaṇa, iv. 12. - ↑ xix. 50, 4.
- ↑ xx. 135, 12.
- ↑ iii. 14, 3.
- ↑ Sacred Books of the East, 1, 48.
Cf. Zimmer, Altindisches Leben, 241, 275.