कोक

यन्त्रोपारोपितकोशांशः

कल्पद्रुमः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोकः, पुं, (कोकते आदत्ते चन्द्रसुधामिति । कुक् आदाने + पचाद्यच् ।) चक्रवाकः । (यथा, गीतगोविन्दे ५ । १७ । “कोकानां करुणस्वनेन सदृशी दीर्घा मदभ्यर्थना” ॥) वृकः । (यथा, रामायणे । ५ । २६ । ९ । “वने यूथपरिभ्रष्टा मृगी कोकैरिवार्द्दिता” ॥) ज्येष्ठी । खर्ज्जूरीवृक्षः । भेकः । इति मेदिनी ॥ विष्णुः । इति त्रिकाण्डशेषः ॥

अमरकोशः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोक पुं।

वृकः

समानार्थक:कोक,ईहामृग,वृक

2।5।7।2।3

श्वावित्तु शल्यस्तल्लोम्नि शलली शललं शलम्. वातप्रमीर्वातमृगः कोकस्त्वीहामृगो वृकः॥

पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः, स्तनपायी

कोक पुं।

चक्रवाकः

समानार्थक:कोक,चक्र,चक्रवाक,रथाङ्गाह्वय

2।5।22।2।1

क्रुङ्क्रौञ्चोऽथ बकः कह्वः पुष्कराह्वस्तु सारसः। कोकश्चक्रश्चक्रवाको रथाङ्गाह्वयनामकः॥

पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, चलसजीवः, मनुष्येतरः, जन्तुः, पक्षी

वाचस्पत्यम्

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोक¦ पुंस्त्री कुक--आदाने अच्।

१ चक्रवाके
“हंसारवैःकोकरवैश्च” भा॰ आनु॰

२६ अ॰
“विरहविधुरकोकद्वन्द्व-शोकं विभिन्दन्” उद्भटः।

२ वृके
“वनेयूथपरिभ्रष्टामृगी कोकै (वृकैः) रिवार्द्दिता” रामा॰।

३ भेकेच स्त्रियां ङीप्।

४ ज्येष्ठ्याम् (टिकटिकी)

५ खर्ज्जूरीवृक्षे च पु॰ मेदि॰

६ विष्णौ पु॰ त्रिका॰

शब्दसागरः

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोक¦ m. (-कः)
1. A wolf.
2. The ruddy goose.
3. A frog.
4. A lizard, a chameleon.
5. The wild date tree.
6. A name of VISHNU. E. कुक् to seize or take, or क water, उक् to go, affix अच्।

Apte

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोकः [kōkḥ], [कुक्-आदाने अच् Tv.]

A wolf; वने यूथपरिभ्रष्टा मृगी कोकैरिवार्दिता Rām.5.25.5.

The ruddy goose (चक्रवाक); कोकानां करुणस्वरेण सदृशी दीर्घा मदभ्यर्थना Gīt.5.

A cuckoo जनितकोकनदानि जलाशये, शरदि कोकनदानि चका- शिरे Rām. Ch.4.62; हिरण्मया हस्तिमृगाश्च कोकाः Bu. Ch.2.22.

A frog.

N. of Viṣṇu.

A wild lizard.

A wild date tree. -Comp. -देवः a pigeon. -बन्धुः an epithet of the sun. -शास्त्रम् N. of a treatise on the art of love (ascribed to a pandit named कोक).

Monier-Williams

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

कोक m. ( onomat. )a wolf R. iii , 52 , 45 ; v , 26 , 9

कोक m. " a cuckoo "See. -यातुbelow

कोक m. the ruddy goose MBh. xiii , 1816 VarBr2S. xii , lxxxvi Gi1t. Sa1h.

कोक m. a frog L.

कोक m. a small house-lizard L.

कोक m. a kind of noxious parasitical animal AV. v , 23 , 4 ; viii , 6 , 2

कोक m. the wild date tree L.

कोक m. N. of विष्णुL.

कोक m. of an attendant in स्कन्द's retinue MBh. ix , 2562 (?)

कोक m. of a son of शोणS3Br. xiii

Purana Encyclopedia

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

KOKA : (Cakravāka bird). Ruddy Goose. To know the Purāṇic story about the origin of this bird (Ruddy goose) see under ‘Arayanna’ (Swan).


_______________________________
*5th word in left half of page 414 (+offset) in original book.

Vedic Index of Names and Subjects

पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्।

1. Koka, a word occurring in the Rigveda and the Atharvaveda, seems to denote the ‘cuckoo.’ In all the three passages in which it is found, Sāyaṇa explains it as the Cakravāka. Roth renders it in the Atharvaveda passages as a certain destructive parasitic animal. Cf. Anyavāpa.

2. Koka is mentioned in the Śatapatha Brāhmaṇa (xiii. 5, 4, 17) as a son of the Pañcāla king, Sātrāsāha.
==Foot Notes==