तोद
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोदः, पुं, (तुद व्यथे + भावे घञ् ।) व्यथा । इति रत्नमाला ॥ (यथा, भागवते । ३ । १८ । ६ । “तोदं मृषन्निरगादम्बुमध्याद्- ग्राहाहतः सकरेणुर्यथेभः ॥” तुदतीति । तुद + अच् । पीडादायके, त्रि । यथा, ऋग्वेदे । ४ । १६ । ११ । “यासि कुत्सेन सरथमवस्युस्तोदो वातस्य हर्य्योरीशानः ॥” “तोदस्तोदकः ।” इति सायनः ॥)
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोद¦ पु॰ तुद--मावे घञ्। व्यथायां रत्नमाला।
“हीनदग्धेतोदकण्डूजाड्रानि व्याधिवृद्धिश्च” सुश्रु॰।
“दंशे तोद-कण्डूप्रादुर्भावैर्जानीयात्” सुश्रु॰। कर्त्तरि अच्।
२ व्यथकेत्रि॰।
“तोदो वातस्य हर्य्योरीशानः” ऋ॰
४ ।
१६ ।
११ ।
“तोदस्तोदकः” भा॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोद¦ m. (-दः)
1. Pain, anguish, vexation, torture, uneasiness, (either of body or mind.)
2. Sharp, shooting or pricking pain. E. तुद् to teaze or torment, affix भावे घञ्।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोदः [tōdḥ], [तुद् भावे घञ्]
Pain, anguish, torture; ततस्त- त्कृततोदो$पि ततो गोदो$धिको$भवत् Śiva. B.14.89.
The sun.
Guiding, urging, driving (horses &c.).
Sharp pain.
Ved. A sacrificer.
Pressure; पादतोदात् Mātaṅga. L.1.31.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोद m. a driver (of horses etc. ) RV. iv , 16 , 11 Nir. Kaus3.
तोद m. " instigator , exciter " , the Sun RV. i , 150 , 1 ; vi , 6 and 12
तोद m. pricking pain BhP. iii , 18 , 6 Sus3r.
तोद m. गोतमस्य त्N. of a सामन्.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Toda appears once to denote a ‘goad’ in the Rigveda,[१] but more often[२] it is an agent noun meaning ‘impeller.’ Geldner[३] considers that in one passage[४] the sense is ‘wielder of the rod of punishment’ (later daṇḍa-dhara)--that is, ‘prince.’
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
तोद पु.
(अगिन्वेदि के निर्माण के समय भूमि पर बनाया गया), मा.श्रौ.सू. 1०.2.1.5