मघ
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मघ, इ ङ भूषे । कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वा० आत्म०- सक० सेट् ।) इ, मङ्घ्यते । इति दुर्गादासः ॥
मघ, इ ङ कैतवाध्यार्थयोः । इति कविकल्प- द्रुमः ॥ (भ्वा०-आत्म०-द्यूतक्रीडादौ अक०-गतौ निन्दायां आरम्भे च सक०-सेट् ।) कैतवमिह कितवक्रिया अक्षक्रीडनादिः । इ मङ्घ्यते ङ मङ्घते अक्षैः कितवः । अध्यर्थो गतिनिन्दा- रम्भजवाः । कैतवजवयोरेवायमिति केचित् । इति दुर्गादासः ॥
मघः, पुं, (मघि + अच् । पृषोदरात् साधुः ।) द्बीपविशेषः । इति मेदिनी । घे, ४ ॥ देश- विशेषः । स तु मग्नामकम्लेच्छानां स्थानम् ॥ पुष्पविशेषे क्ली । इति शब्दरत्नावली ॥ (क्लीं मंहनीयं धनम् । यथा, ऋग्वेदे । ७ । २१ । ७ । “इन्द्रो मघानि दयते विषह्येन्द्रं वाजस्य जोहु वन्तसातौ ॥” “मघानि मंहनीयानि धनानि ।”) इति तद्भाष्ये सायनः ।)
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मघ¦ कैतवे द्यूतक्रीडादौ अक॰ गतौ निन्दायां आरम्भे चसक॰ भ्वा॰ आ॰ सेट् इदित्। मङ्घते अमङ्घिष्ट।
मघ¦ भूषणे भ्वा॰ पर॰ सक॰ सेट् इदित्। मङ्घति अमङ्घीत्।
मघ¦ पु॰ मघि--अच् पृषो॰।
१ द्वीपभेदे मेदि॰। (मग)नामके
२ म्लेच्छदेशभेदे।
३ पुष्पभेदे न॰ शब्दरत्ना॰।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मघ¦ m. (-घः)
1. One of the Dwi4pas or divisions of the universe.
2. A country, that of the modern Mugs, or A4rra4ka4n.
3. A drug.
4. Pleasure, happiness.
5. A kind of medicine. n. (-घं) A kind of flower. f. (-घा) The tenth lunar asterism, containing five stars figured by a house: it is sometimes considered to be confined to the plural number. (मघाः) f. (-घा-घी) A sort of grain. E. मह to wor- ship, aff. कन् and ह changed to घ; or मघि-अच् पृषो० |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मघः [maghḥ], 1 N. of one of the Dvīpas or divisions of the universe.
N. of a country.
A kind of drug or medicine.
Pleasure.
N. of the tenth lunar mansion; see मघा.
See मघम्.
घम् A kind of flower.
a gift, present.
Wealth, riches (Ved.).-Comp. -गन्धः Mimusops Elengi. (बकुल).
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
मघ m. ( मंह्)a gift , reward , bounty RV.
मघ m. wealth , power ib.
मघ m. a kind of flower L.
मघ m. a partic. drug or medicine (also f( आ). ) L.
मघ m. N. of a द्वीप( s.v. ) L.
मघ m. of a country of the म्लेच्छs L.
मघ m. N. of the wife of शिवL.
मघ f( ई, आ). a species of grain L.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Magha in the Rigveda[१] denotes ‘bounty,’ and Maghavan[२] is the regular Vedic name for the ‘generous giver’ of bounties to priests. It is doubtful whether the Maghavans were more than this, or had any special rank as a class in Vedic society. See Sabhā.
- ↑ i. 11, 3;
104, 5;
iii. 13, 3;
19, 1;
iv. 17, 8;
v. 30, 12;
32, 12, etc.;
Nirukta, v. 16. Very rarely later, e.g., Vājasaneyi Saṃhitā, xx. 67. - ↑ Rv. i. 31, 12;
ii. 6, 4;
27, 17;
v. 39, 4;
42, 8;
vi. 27, 8, etc. So Magha-tti, ‘giving of gifts,’ Rv. iv. 37, 8;
v. 79, 5;
viii. 24, 10, etc.;
Maghadeya, ‘giving of gifts,’ vii. 67, 9;
x. 156, 2;
Maghavat-tva, ‘liberality,’ vi. 27, 3. The word Maghavan is the epithet par excellence of Indra in the Rv. (iii. 30, 3;
iv. 16, 1;
31, 7;
42, 5, etc.), and survives in post-Vedic literature as a name of Indra;
otherwise, even in the later Saṃhitās, it is very rare, occurring practically as a divine epithet only (of Indra, Taittirīya Saṃhitā, iv. 4, 8, 1;
Bṛhadāraṇyaka Upaniṣad, i. 3, 13;
Kauṣītaki Upaniṣad, ii. 11).