स्यन्दन
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दनम्, क्ली, (स्यन्द + ल्युट् ।) क्षरणम् । (स्यन्दते इति । स्यन्द + “बहुलमन्यत्रापि ।” उणा ० २ । ७८ । इति युच् ।) जलम् । इति मेदिनी ॥ गमनञ्च ॥
स्यन्दनः, पुं, (स्यन्दते चलतीति । स्यन्द + युच् ।) चक्रयुक्तयुद्धप्रयोजनयानम् । रथ इति ख्यातम् । (यथा, रघुः । १ । ३६ । “स्निग्धगम्भीरनिर्घोषमेकं स्यन्दनमास्थितौ । प्रावृषेण्यं पयोवाहं विद्युदैरावताविव ॥”) तिनिशवृक्षः । इत्यमरः । २ । ४ । २६ ॥ वृत्तार्ह- द्विशेषः । इति हेमचन्द्रः ॥ वायुः । इति केचित् ॥ शीघ्रे, त्रि ॥ (स्यन्दके, च त्रि ॥ यथा, कथासरित्सामरे । १०३ । ६२ । “ग्रहैः परिवृतं चन्द्रमवतीर्णमिवाम्बरात् । रूपोपमानमन्येषाममृतस्यन्दनं दृशोः ॥”)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दन पुं।
तिनिशः
समानार्थक:तिनिश,स्यन्दन,नेमिन्,रथद्रु,अतिमुक्तक,वञ्जुल,चित्रकृत्
2।4।26।2।2
पारिभद्रे निम्बतरुर्मन्दारः पारिजातकः। तिनिशे स्यन्दनो नेमी रथद्रुरतिमुक्तकः॥
पदार्थ-विभागः : , द्रव्यम्, पृथ्वी, अचलसजीवः, वृक्षः
स्यन्दन पुं।
रथः
समानार्थक:शताङ्ग,स्यन्दन,रथ
2।8।51।1।2
याने चक्रिणि युद्धार्थे शताङ्गः स्यन्दनो रथः। असौ पुष्परथश्चक्रयानं न समराय यत्.।
अवयव : रथादीनां_मुखभागः,रथावयवमात्रम्,चक्रम्,चक्रान्तभागः,रथचक्रमध्यमण्डलाकारः,चक्रधारणकीलकम्,शस्त्राघादरक्षनार्थलोहादिमयावरणम्,युगकाष्ठबन्धनस्थानम्,रथस्याधस्थदारुः,अन्यवृषयुग्मम्,रथस्वामिः
स्वामी : रथस्वामिः
सम्बन्धि2 : सारथिः
वृत्तिवान् : सारथिः,रथस्वामिः
: देवरथः, क्रीडारथः, पालकी, दोला, व्याघ्रचर्मवेष्टितरथः, शुक्लकम्बलवेष्टितरथः, कम्बलाद्यावृतरथः
पदार्थ-विभागः : वाहनम्, द्रव्यम्, पृथ्वी, चलनिर्जीवः
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दन¦ न॰ स्यन्द--भावे ल्युट्।
१ क्षरणे।
“स्यन्दनञ्च सन्नि-कृष्टदेशस्य द्रवद्रव्यस्य च संयागानुकूला व्यापारः गमन-त्वव्याप्यजातिभेदो वा
“भ्रमणं ऐचनं स्यन्दनोर्द्ध्वज्वनमेवच। तिर्य्यग्गमनमप्यत्र गमनादेव लभ्यते” भापा॰। कर्त्तरि ल्यु।
२ जले न॰।
३ रथे मेदि॰।
४ तिनिसवृक्षे चपु॰ अमरः।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दन¦ mfn. (-नः-ना-नं)
1. Quick, expeditious.
2. Going quickly. m. (-नः)
1. A war-chariot.
2. A tree, (Dalbergia ougeinensis.) “तिनिश वृक्षे” |
3. A Jina of the past era.
4. Air, wind. n. (-नं)
1. Dropping, oozing, trickling.
2. Water.
3. Going swiftly. f. (-नी) Saliva. E. स्यन्द् to go, युच् or ल्युट् aff.
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दन [syandana], a. (-ना or -नी f.) [स्यन्द्-ल्यु ल्युट् वा]
Going quickly, fleet; flowing.
Quick, swift of foot, fleet; स्यन्दना नो चतुरगाः Ki.15.16.
नः A war-chariot, a car or chariot in general; धर्मारण्यं प्रविशति गजः स्यन्दनालोक भीतः Ś.1.33; N.15.92; R.1.36.
Air, wind.
A kind of tree (तिनिश).
नम् Flowing, trickling, oozing.
Rushing, going or flowing quickly.
Water.
नी Saliva.
The urinary passage. -Comp. -आरोहः a warrior who fights while seated in a chariot.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्यन्दन mf( आ)n. moving on swiftly , running (as a chariot) Kir.
स्यन्दन mf( आ)n. dripping , sprinkling( ifc. ) Katha1s.
स्यन्दन mf( आ)n. liquefying , dissolving Sus3r.
स्यन्दन mf( आ)n. a war-chariot , chariot , car (said also to be n. ) RV. etc.
स्यन्दन mf( आ)n. Dalbergia Ougeinensis Kaus3. MBh. etc.
स्यन्दन mf( आ)n. a partic. spell recited over weapons R.
स्यन्दन mf( आ)n. air , wind L.
स्यन्दन mf( आ)n. N. of the 23rd अर्हत्of the past उत्सर्पिणीL.
स्यन्दन n. flowing , rushing , going or moving swiftly Nir. S3am2k. Bha1sha1p.
स्यन्दन n. circulation , S3a1mkhyak. Sch.
स्यन्दन n. dropping , oozing , trickling W.
स्यन्दन n. water L.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Syandana, ‘chariot,’ is found in the earlier literature only, if at all, in one passage of the Rigveda,[१] where Spandana is the received reading.