स्वधिति
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]कल्पद्रुमः
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधितिः, पुं, स्त्री, (स्वं धियति दधातीति । धि + क्तिच् ।) कुठारः । इत्यमरः । २ । ८ । ९२ ॥ तालव्यशादिश्च ॥ (यथा, भागवते । १० । ५५ । ५ । “सूदा महानसं नीत्वावद्यन् स्वधितिनाद्भुतम् ॥” वज्रः । इति निघण्टुः । २ । २० ॥)
अमरकोशः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधिति स्त्री-पुं।
कुठारः
समानार्थक:कुठार,स्वधिति,परशु,परश्वध
2।8।92।1।2
द्वयोः कुठारः स्वधितिः परशुश्च परश्वधः। स्याच्छ्स्त्री चासिपुत्री च छुरिका चासिधेनुका॥
वृत्तिवान् : पर्श्वधहेतिकः
वैशिष्ट्य : पर्श्वधहेतिकः
पदार्थ-विभागः : उपकरणम्,आयुधम्
वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधि(ती)ति¦ स्त्री स्वेन धीयते धा--क्तिच् वा ङीप्। कुठारेपरश्वधे अमरः पृषो॰। श्वधितिरप्यत्र।
शब्दसागरः
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधिति¦ mf. (-तिः-ती) An axe. E. स्व self, धा to hold, क्तिच् aff.; with ङीप् added, स्वधिती; also read श्वधिति |
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधितिः [svadhitiḥ], m., f., -स्वधिती An axe; सूदा महानसं नीत्वा$- वद्यन्स्वधितिनाद्भुतम् Bhāg.1.55.5. -Comp. -हेतिकः a soldier armed with an axe.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधिति mf. (also written श्व्)an axe etc. (in Naigh. ii , 20 among the वज्र-ना-मानि; देवी स्वधितिः, " heavenly axe " , thunderbolt) RV. AV. TS. Gr2S3rS.
स्वधिति mf. a saw L.
स्वधिति mf. (according to some) a large tree with hard wood RV. v , 32 , 10 ; ix , 96 , 6.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
1. Svadhiti in the Rigveda[१] denotes the ‘axe’ or ‘knife’ used for dissecting the sacrificial horse. In all the other passages in that Saṃhitā[२] the sense of ‘axe’ for cutting wood is adequate; reference is made in one place[३] to sharpening the axe on the whetstone (kṣṇotra). In the Atharvaveda[४] the term seems once to denote the copper (lohita)[५] knife used to mark the ears of cattle; the carpenter's knife or axe is also twice referred to there.[६] Later the word means ‘axe’ generally.[७] As a weapon it does not appear at all.[८]
2. Svadhiti in certain passages of the Rigveda[९] denotes, according to the St. Petersburg Dictionary, a great tree with hard wood. This interpretation seems probable.
Vedic Rituals Hindi
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
स्वधिति पु.
यज्ञीय पशु को काटने के लिए प्रयुक्त दो तरफ पत्तियों (धार) वाली छुरी, आप.श्रौ.सू.7.14.1०।
- ↑ i. 162, 9. 18. 20.
- ↑ ii. 39, 7;
iii. 2, 10;
8, 6, 11;
v. 7, 8;
vii. 3, 9;
viii. 102, 19;
x. 89, 7. Cf. n. 8. - ↑ ii. 39, 7.
- ↑ vi. 141, 2. Cf. Mantra Brāhmaṇa, i. 8, 7;
Whitney, Translation of the Atharvaveda, 386, 387;
Geldner, Vedische Studien, 2, 159, who is inclined to compare Paraśu in Rv. iii. 53, 22. - ↑ Geldner, loc. cit., understands this word to mean ‘red-hot.’
- ↑ ix. 4, 6 (probably so to be taken);
xii. 3, 33. In xviii. 2, 35, the sense is quite different. See Whitney, op. cit., 845. - ↑ Taittirīya Saṃhitā, vi. 3, 3, 2;
Vājasaneyi Saṃhitā, ii. 15 (the slaughteringknife);
v. 43 (the axe to fell the tree) etc. - ↑ In Rv. x. 92, 15, Svadhiti may refer to the thunderbolt of Indra.
- ↑ v. 32, 10;
ix. 96, 6. Cf. i. 88, 2.