अवत
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
[सम्पाद्यताम्]वाचस्पत्यम्
[सम्पाद्यताम्]
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवत¦ पु॰ अव--अटच् वेदे पृ॰ टस्य तः। अवटरूपे कूपादौनिरु॰
“सिक्तमवतम्” ऋ॰
१ ,
१३
० ,
२
“अवतमवटमिति” भा॰
“अवते न कोशम्” ऋ॰
४ ,
१७ ,
१६ ।
Apte
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवतः [avatḥ], [अव-अटच् वेदे पृषो ˚टस्य तः] A well, cistern.
Monier-Williams
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
अवत m. a well , cistern RV. (See. अवत्क.)
अवत See. above s.v. अवट.
Vedic Index of Names and Subjects
[सम्पाद्यताम्]|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Avata, a word occurring several times in the Rigveda,[१] denotes a well, artificially made (khan ‘to dig’) in contrast with a spring (utsa), though the latter expression is also applied to an artificial well. Such wells were covered by the makers,[२] and are described as unfailing (a-kṣita) and full of water.[३] The water was raised by a wheel (cakra) of stone, to which was fastened a strap (varatrā), with a pail (kośa)[४] attached to it. When raised it was poured (siñc) into buckets (āhāva) of wood.[५] Sometimes those wells appear to have been used for irrigation purposes, the water being led off into broad channels (sārmī suṣirā).[६]
- ↑ i. 55, 8;
85, 10. 11;
116, 9, 22;
130, 2;
iv. 17, 16;
50, 3;
viii. 49, 6;
62, 6;
72, 10, 12;
x. 25, 4;
101, 5. 7. Cf. Nirukta, v. 26. - ↑ Rv. i. 55, 8.
- ↑ Rv. x. 101, 6, etc.
- ↑ Aṃsatra-kośam, Rv. x. 101, 7, is best thus rendered. For the stone wheel (aśma-cakra) which was above (uccācakra), see Rv. x. 101, 7;
viii. 72, 10. For the varatrā, see Rv. x. 101, 6. Perhaps kū-cakra in Rv. x. 102, 11, is another name for the wheel, but cf. St. Petersburg Dictionary, s.v. - ↑ Rv. x. 101, 6. 7.
- ↑ Rv. viii. 69, 12. Cf. Zimmer, Altindisches Leben, 156, 157;
Geldner, Vedische Studien, 2, 14.